Pages in topic:   < [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16] >
Off topic: Osmanlıca - Türkçe kaynaklar, Cumhuriyet boyunca Türkçenin serüveni, Günümüz Türkçesi...
Thread poster: Adnan Özdemir
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
"Otuzbir Kelimesi Dilimize Nasıl Yerleşti?" Mar 20, 2018

--Alıntıdır--

Yazı: Ali Rıza Sığırcı - 11 Mart, 2015

1


EBCED hakkında üç-beş kelâm

Devir değişti. Artık whatsapp, twitter veya facebook’ta neredeyse kelimenin nereye ulaşacağını dahî düşünmeden gençler kızlı erkekli ha babam, de babam “aq” “o.ç.” gibi kelime kısaltmalarını gırla kullanıyor. Osmanlıca “virt” denen “dile yerleşme” artık – bizim gençliğimizde kullansak- ağız burun kırdıracak bu kelime ve deyimlerin pervasızca kullanımını sağlıyor…

Bu sabah bana bir sevgili hanım kardeşimden : “Ali abi yaaa, şuna baksana “diye bir resim geldi -whatsapp kanalı ile. İlaç tedarikçisi bir firmada görevli olması nedeniyle, araştırma yaparken bulduğu ve sadece hekimin adı soyadını vs. ihtiva eden bir kaşe idi bu. Tabiî kî hanım arkadaş ve resmi paylaştığım arkadaşlar hep işin komik tarafında idiler. Hanım kızımız işin espri boyutunda idi- bu da kadın erkek artık ortamlarda otuzbir kelimesinin ne denli mastürbasyon ile özdeşleştiğinin kanıtı idi. kıkır kıkır gülüyordu telefonda- aslında çok da haksız sayılmazdı…

“Yaaa Ali abi yaaa. Düşünsene, hastane oparlöründen “doktor otuzbir, ameliyathaneye” deniyor”

Her ne kadar Demet’e bu kelime kökeninin Ebcede dayandığını söylesem de; tüm gününü bu neş’e ile geçirmişti… İşte Demet’in bana gönderdiği kaşenin resmi :
2


Tabiî kî ben dahil fotoğrafı ilk gören herkeste “bıyıkaltı gülümseme” olmaması mümkün değildi… ne de olsa herkesin düşündüğü bu idi:

Sonra Web’de aratınca bu adın Hatay’da çok yaygın bir ad olduğunu öğrendim. Tanınmış ve önemli , eşraftan bir aile imiş. Hattâ akşam üzeri Sarı Siyahlı kardeşim Fatih Kavaslar da “Otuzbir”lerin Antakya’nın önemli bir ailesi, hattâ kendi adlarını taşıyan bir cadde de olduğunu, bir daha Antakya’ya gidince caddenin adını gösteren levhanın resmini çekip yollayacağını belirtti. Yazıya başlarken gene bayan arkadaşım bir başka resim daha gönderdi:

Böylece anlamış olduk kî, bu ad sandığımız kadar da az kullanılmamaktadır…

Peki nedir herkesi 31 kelimesini duyunca muzip muzip güldüren ?

Tabiî kî otuzbir kelimesi nin dilimizdeki sayısal anlamından daha öte anlamı ; özellikle bekâr erkeklere atfedilen “kendi kendine eliyle cinsel doyum sağlama” veya eskilerin dediği gibi “istimna” (kendinden meni çıkarmaya çalışmak ) (gerçeği: “istimna-i bi-l yed” yani el ile istimna) arapça yazılışı إِسْتِمْنَاءٌ (ج) إِسْتِمْنَاءَاتٌ.

Artık çağ değişti – entel kardeşler için ibne gitti gay geldi, sevici, zârif gitti lezbiyen geldi; istimna gitti mastürbasyon geldi. Bu arada Latincede de mastürbasyon –manu(el) sturpare (kirletmek, kötüye kullanmak) kelimelerinden gelmektedir…

Bugünki yazım, istimn’nın felsefî, dinsel veya seksolojik boyutu değil; sadece otuzbir kelimesin dilimize nasıl yerleşmiş olduğunu irdelemek ve bu vesile ile bir parça “EBCED” yönteminden söz etmektir.

Ebced ve harflerin sayısal değerleri:

ebced



Ebced hesabı ile: E= elif= 1 ve L=lâm=30. El =(1+30)= 31

ebced-hesabi

Aceleci olup, yazının derinliklerini okumayacaklar için hemen ekspres tarafından özet geçeyim: Osmanlıda gençler, başkalarının yanında “istimna, kendi kendini eliyle tatmin etmek” kelimeleri başkalarının kulağına gider ayıp olur diye… “el” kelimesini oluşturan e (elif) ve l ( lâm) kelimelerinin ebced hesabıyla karşılığı olan 1 ve 30 sayılarının toplamı olan 31 kelimesini, aralarında şifre olarak kullanmışlardır. Neticeten 31 rakamı, “el” demektir.

Yani bazı saftriklerin sandığı gibi; 31 sayısı ne orgazm için gerekli “gidiş geliş” (!) sayısıdır ne de sadece erkeklere özgüdür. El ile yapılan her türlü cinsel tatmindir… almanlar da sayıyı bir şey sanıp… 99’da el değiştir derler (99-Handwechsel)…


Gelelim Ebced hakkında 1-2 kelâm’a:


Ebced hakkında yarı akademik bilgi:

Geleneksel Arap alfabesinin eski sıralanışından (elif, ba, cim, dal) ilk dört harfinin okunuşlarıyla (E-B-Ce-D) türetilmiş bir sözcüktür. Ebced Hesabı ise Ebced rakamları denilen alfabetik bir sayı sistemini kullanarak, kelime, cümlecik veya cümlelerin sayısal değerini hesaplama ve bunlardan anlamlar çıkartma işlemidir. Teori incelenen kelime, cümlecik veya metinde bir şekilde gizli şifreleme bulunduğu varsayımına dayanır.

Semitik alfabelerde olduğu gibi Arap alfabesiyle yazılan bir yazıda da harflerin sayısal değerleri ile bir şifreleme (cifr) yapılmış olabilirdi ve gelecekte hâdiselerin vukuu zamanının tespiti (Kehanet) için harflerin sayısal değerleri kullanılarak bu kehanetlerin sırrı gizemi açılabilirdi. Bir cümle veya cümleciğin Ebced değeri (“cümle hesabı”) varsayılan bu gizem’in anahtarı olurdu.

Ebced hesabında harflerin sayısal değerleri Arap alfabesindeki sıraya göre değil, İbranice ve Süryanice’deki sıralamaya göredir. Arap alfabesinde harflerin bugünkü sıralanışı daha sonra benzer harflere eklenen noktalar ve bu benzer harflerin yan yana yazılmasıyla oluşmuştur. Ebcede göre harflerin sırası ve değerleri söyledir:

Arapçada kullanılmayan ve özellikle Farsça’dan alınıp Osmanlıca’da kullanılan pe, çim, je, gaf harfleri sırasıyla be, cim, ze ve kef eşit sayılır.


Günlük kullanım

Özel notlar ve ticarî ilişkilerde kullanılmıştır. Meselâ: 100 akçe alacağı olan birisi alacaklı olduğu kişiye bir kâğıt üzerinde bir kaf harfi yazıp gönderince hem alacağını istemiş, hem de konuyu aracıdan saklamış oluyordu.

Çocuk isimleri

Doğum tarihinin bir kelime veya bir, iki isimle belirlenmesidir. Hangi isimler çocuğun doğduğu seneyi ebced hesabıyla verirse, o isimlerden biri çocuğa verilmiştir. Meselâ: H. 1311′de doğan çocuğa “Mahmud Bahtiyar”, “Süleyman Hurşid”, “Yusuf Mazhari’, “Ömer Rıza” ve “Recep Servet” gibi isimlerden biri verilebilir. Çünkü bunların her biri 1311 etmektedir.

Kitap ve Makalelerde

Eskiden kitapların önsöz, giriş, takdim sayfaları ile numara almayan sayfalar hep ebced alfabesine göre numaralandırılmıştır. Kitapların ay ve sene kayıtları, yazı bölümleri ve madde başlıkları hep ebced düzenine göre tanzim edilmiştir.

Devlet kayıtlarında: Devlet arşivlerinde yer alan birçok resmî belge, tutanak, fezleke ve mazbatalar, vak’anüvis kayıtları, vakıf kayıtları ile sayım ve döküm hesapları bu hesaba göre tanzim edilmiştir.

Eski bilim kitaplarında

Fizik, matematik, geometri ve astronomide Sa’fas” kelimesinin harfleri sıkça kullanılmıştır. Astronomide büyük rakamlar “ğayn” harfinin birkaç tekrarı ile ifade edilmiştir. Musikide sesler ve perdeler ebced alfabe düzeninden istifade edilerek oluşturulan bir “ebced notası” ile belirlenmiştir.

Mimarlıkta: Mimar Sinan’ın eserlerinde, boyutların modüler düzeninde çok sık kullanılmıştır. Örneğin Süleymaniye’de zeminden kubbe üzengi seviyesi 45, kubbe alemi 66 arşın yüksekliktedir. Yine Selimiye’de de kubbeyi taşıyan 8 ayağın merkezlerinden geçen dairenin çapı 45 arşındır. Kubbe kenarı zeminden 45, minare alemi buradan itibaren 66 arşındır. Süleymaniye ve Selimiye’nin görünen silüetleri 92 arşındır ki, bu da “Muhammed” kelimesinin ebced karşılığıdır.

Tasavvuf ve sembolizmde

Ebced hesabının tasavvuf ve din ilimlerinde kullanıldığına şahit olmaktayız. Özellikle “Kelime-i Tevhid” veya “Esmâ-i Hüsna”dan bir ismin kaç kere zikir edileceği ebced tablosuna göre tayin edilir. Kur’an tefsirlerinde ve hatta Kadir gecesinin tayininde de ebcedin kullanıldığını bilmekteyiz. Ebced’e göre “Âdem’ 45, “Allah” lafzı da 66 etmektedir. Ebced, cifr (şifrecilik), gizemcilik genellikle din bilginleri tarafından bazı Kur’an ayetlerine aykırı bulunarak reddedilir ve sapkınlık olarak görülür.

Sembolizmde: İki veya daha fazla kelimenin sayı değerlerinin aynı olmasından istifadeyle birini söylemekle diğeri kastedilmiş kabul edilerek halk arasında kullanılagelmiştir. Meselâ: “Muhammed” kelimesi 92′dir. “Aman’ kelimesi de 92′dir. “Mevlevî” kelimesi de 92′ ettiğinden bu kavramlar arasında bir alaka kurulmuştur.

Ör; Aman lafzı senin ism-i şerîfinle müsavidir

Anınçin aşıkın zikri amandır ya Resulullah

İlim, amel, sa’y kelimelerinin, Hilâl, lâle ve Allah sayı değerlerinin aynı olması anlamlı bulunur.

“Tarih düşürme sanatı”

Ebced’in en fazla kullanıldığı yerlerden biridir. Divan edebiyatında veya mezar taşı gibi kitabe yazımlarında ustalıklı bir kelime veya mısra ile olayın tarihi işlenmiş olurdu.

Kehanet ve gizemler

Tarih düşürme yöntemi ile yazıldığına inanılan bir metin üzerinden gelecek olaylarla ilgili kehanette bulunulur. Kur’an ve hadislerden yapılan çıkarımlarla geçmiş ve gelecek olaylara ait tahminler yapılmıştır. İstanbul’un Fethinin “beldetun tayyibetun…” cümlesinden, kıyametin tarihinin bir hadis metninden çıkartılması gibi. Ebced hesabı ayrıca cifr, vefk, astroloji, define aramada gibi gizemli uygulamalar içinde kullanılmıştır.

Ebced’in bir takım amacını aşan uygulamaları eleştiri konusu olmuştur. Örneğin ilgili metnin böyle bir şifre veya gizem barındırdığı varsayımından hareketle dini metinlerden bir takım yeni anlam ve işaretler çıkartılması bunlardan birisidir. Bir diğer eleştiri konusu metnin yazıldığı tarihte kullanılmayan bir takvim sistemi kullanılarak şiir, dini metin vb. üzerinden bir takım tarih kehanetleri yapılmasıdır. Örneğin Hicri takvimin Hz. Ömer zamanında, Rumi takvim’in ise Osmanlılar zamanında oluşturulmasına rağmen birtakım ayet ve hadisler üzerinde bu takvim sistemlerine göre hesap yapılabilmekte ve bu kaynaklara yeni anlamlar yüklenebilmektedir.

Kaynak: https://turkiye.net/kultur-sanat/otuzbir-kelimesi-dilimize-nasil-yerlesti/

[Edited at 2018-03-21 15:59 GMT]


Baran Keki
 
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
"TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA ZETASİZM/ROTASİZM MESELESİNİN İZLERİ" Mar 27, 2018

--Alıntıdır--

Çalışma: Hüseyin YILDIZ Arş.Gör., Gazi Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü,

1) Çalışmanın tamamı bu bağlantıdan okunup indirilebilir: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/gaziturkiyat/article/view/5000108849/5000101322

2) Çalışmanın tamamı bu
... See more
--Alıntıdır--

Çalışma: Hüseyin YILDIZ Arş.Gör., Gazi Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü,

1) Çalışmanın tamamı bu bağlantıdan okunup indirilebilir: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/gaziturkiyat/article/view/5000108849/5000101322

2) Çalışmanın tamamı bu bağlantıdan indirilebilir: ( turkiyat.gazi.edu.tr/posts/download?id=33961 )
▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄

Traces of Zetacism / Rhotacism Problem in Turkey Turkish Dialects

Özet
Zetasizm / rotasizm konusu gerek Türk lehçeleri arasında, gerekse Türkçeyle akraba olan diğer diller arasında tanıklanan örneklerden ortaya çıkmış problemlerdir. İçinde /r/ ünsüzü bulunan bazı kelimelerin bir başka dilde ya da lehçede /z/’li olarak görülmesi, probleme sebep olan soruyu sordurmuştur: Hangisi daha arkaiktir?

İlk olarak Gombocz ve Räsänen’in tespitleri, ardından da Ramstedt’in ortaya attığı fikirler bu sorunun cevabına yönelik ciddi çalışmaların yapılmasına temel hazırlamıştır. Şimdiye kadar gerek eser, gerek dönem, gerek lehçe, gerekse dil esaslı yapılan zetasizm / rotasizm çalışmaları; temelde kelime listelerinden oluşmaktadır. Bu listelerde çoğu zaman bir kelimenin bir dil ya da lehçede /r/ sesiyle, bir başka dil ya da lehçede ise /z/ sesiyle kullanılan şekilleri gösterilmekte olup bazı örnekler aynı lehçe ya da dil içinde de bulunabilmekte, bazıları da çeşitli delillere dayanarak farazî olabilmektedir. Bu çalışmada Derleme Sözlüğü’nden hareketle tespit edilen ve zetasizm / rotasizm örnekleri olarak gösterilebilecek olan kelime listeleri esasında; inceleme, değerlendirme ve sınıflandırmalar yapılacak; böylelikle de zetasizm / rotasizm meselesinin Türkiye Türkçesi ağızları arasında da örneklerinin bulunabildiği gösterilmiş olacaktır.

Anahtar Kelimeler: Türkiye Türkçesi Ağızları, zetasizm, rotasizm, sınıflandırma

.
.
.
1. 2. Sistem ve Sınırlılık
Çalışmaya esas olan malzeme hiçbir sınıflandırmaya tâbi tutulmaksızın 200’e yakın kelimeden oluşmaktadır. Bu kelimeler çalışmada konum ve kullanım alanı bakımından iki yönden değerlendirilecektir. Öncelikle tespit edilen veri, kullanım alanına göre (çok verili ya da tek verili) sınıflandırıldıktan sonra, kendi içlerinde verilen örneklerdeki /z/ ve /r/ seslerinin konumuna yönelik (son seste ve ara seste) bir gruplandırma da yapılacaktır.
Çalışmanın veri tabanını oluştururken klâsik yöntemle, gözle sayfa sayfa baştan sona tüm ciltleri üç defa taranan Derleme Sözlüğü (DS), aynı zamanda tdk. gov. tr internet sitesindeki Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü ile de karşılaştırılmış; böylece DS’de yer almayan bazı verilerin de çalışmanın veri tabanına katılması amaçlanmıştır.
DS taramalarımızda /r/ ~ /z/ denkliği olduğunu düşündüğümüz örnekleri kullanım sıklığı esas alınarak sınıflandırdığımızda iki ana başlıkta dört grup ortaya çıkmaktadır:
* Çok Verili Örnekler
* Tek Verili Örnekler
• İkisi de tek örnekli olanlar.
• /r/ sesli yalnız bir örnek bulunanlar.
• /z/ sesli yalnız bir örnek bulunanlar.
2. ÇOK VERİLİ ÖRNEKLER1
2. 1. Son seste
balkır: 2. Şimşek [DS-2] (*Kadınhanı – Konya / Edirne)” balk: 1. Şimşek: Balk oynayor. [DS-2] (İğdir *Çivril – Denizli / *Emet, -Kütahya / *Antakya – Hatay / Akkışla *Bünyan, Kayseri köyleri)” balkız: 1. Şimşek [DS-2] (Körküler *Yalvaç – Isparta / Balıkesir ve çevresi / Baklalı *Çatalca
1 Bu kısımda Türkiye Türkçesi ağızlarında tespit edilip hem /z/ sesli hem de /r/ sesli biçimi birden fazla yerde geçen örnekler derlenmiştir.
Türkiye Türkçesi Ağızlarında Zetasizm/Rotasizm Meselesinin İzleri
_________________

– İstanbul / Adana / Kayapa – Edirne / *Lüleburgaz ve çevresi – Kırklareli)” balgız (I): Şimşek [DS-2] (Körküler *Yalvaç – Isparta)
bor (I): 2. Taşlık, işlenmemiş, sert toprak, ekilmemiş tarla. [DS-2] (Afyon / *Uluborlu, *Senirkent – Isparta / İstanbul / Amasya / *Hozat – Tunceli / Aşudu *Darende, Babik, *Pütürge – Malatya / *Afşin, *Elbistan, *Göksun – Maraş / *Kilis – Gaziantep / Hisarcık *Yayladağı, Kırıkhan, Amik, Gâvurdağı *Reyhanlı, *Antakya – Hatay / Göbekviran *Gürün, *Kangal, Mursal *Divriği, Manya, Hekimhan, Karaözü *Gemerek, Kevenli *İmranlı – Sivas / *Keskin – Ankara / *Pınarbaşı köyleri – Kayseri / Sadıkali, Güllühüyük *Çiçekdağı – Kırşehir / *Ermenek, Beyafşar *Beyşehir – Konya / Cebelibereket *Dörtyol – Adana / Hacıhamzalı, Gülek *Tarsus, *Silifke – İçel / *Akseki – Antalya / Kerkük)” bor: Ekilmeyen verimsiz toprak [Elazığ Yöresi] Elâzığ ve yöresi” bor: Kireçli verimsiz toprak [Adana, Osmaniye] Adana, Osmaniye” boz (IV): Sürülmemiş, boz tarla. [DS-2] (Sivas / Kayseri)” bozlak (IV): 1. Sürülmemiş, boz tarla. [DS-2] (Mangırlar – Bolu / Samlar *Ereğli – Zonguldak köyleri / Aşağıemerce *Taşköprü – Kastamonu / *Merzifon – Amasya / *Çarşamba – Samsun / Erzincan)
cıbır (II): 1. Tüyü dökülmüş. [DS-3] (Örkenez *Yalvaç – Isparta / *Tefenni – Burdur / *Çivril – Denizli / *Yalova – İstanbul / *Taşköprü – Kastamonu / Çankırı / Çorum / *Düzce – Bolu / Bozan, Aşağıılıca – Eskişehir / *Reşadiye – Tokat / Küçükboymul – Yozgat / *Kızılcahamam – Ankara / Kırşehir / Adana)” cıbır (II): 3. Çıplak (*Senirkent–Isparta / Burdur / Çankırı / Ankara / *Pınarbaşı–Kayseri)” cabur: 2. Tüyü dökülmüş. [DS-3] (Bereketli *Tavas – Denizli)” cıbıl (I): 3. Tüyü dökülmüş. [DS-3] (Denizli / *İnegöl – Bursa)” cibir (IV): Tüyü dökülmüş. [DS-3] (Ankara)” cıbız (I):1. Tüyü dökülmüş. [DS-3] (Tizgi – Erzurum / -Erzincan)” cıbız (I): 4. Çıplak (Bereketli *Tavas–Denizli / *Refahiye–Erzincan)
cıngar: Kavga, gürültü: Eve gelelerdi cıngar çıkarırdım. [DS-3] (Burdur ve ilçeleri / Denizli ve ilçeleri / *Nazilli, *Bozdoğan ve köyleri – Aydın / *Ödemiş – İzmir / *Alaşehir – Manisa / *Edremit – Balıkesir / *Gelibolu – Çanakkale / Bozan – Eskişehir / *Kandıra – Kocaeli / Tepe *Seben – Bolu / *Silivri, *Çatalca – İstanbul / *Safranbolu – Zonguldak / Çankırı / Çorum ve ilçeleri / *Çarşamba – Samsun / *Merzifon – Amasya /
____________

*Taşova – Tokat / Kuzköy *Ünye – Ordu / Trabzon / Gümüşhane / *Pülümür – Tunceli / *Koyulhisar, *Divriği, *Gürün – Sivas / Bahçeli *Bor – Niğde / *Ermenek – Konya / *Mut, *Anamur – İçel / Kışla – Antalya / *Fethiye, *Milas – Muğla / Kayapa – Edirne / *Saray, *Çorlu – Tekirdağ)” cıngara (II): Kavga, gürültü [DS-3] (Çiftlik *Dinar – Afyon / *Gelendost, *Yalvaç, *Keçiborlu ve köyleri – Isparta)” cingar: Kavga, gürültü [DS-3] (Çerçin – Burdur / Satılmış – Eskişehir / Samsun / Amasya / *Zara – Sivas / Dont *Fethiye – Muğla)” çingar: Kavga, gürültü [DS-3] (*Eğridir ve köyleri – Isparta / Kütahya / Bağlıca *Ardanuç – Artvin)” cingaz (II): Kavga, gürültü [DS-3] (*Burhaniye – Balıkesir / Çakırlar *Akşehir – Konya)
hapar (II): Avuç dolusu [DS-7] (*Çal – Denizli)” haparlamak: Avuçlamak. [DS-7] (Dont *Fethiye – Muğla) “ hapaz (I): Avuç dolusu: Hayvana bir hapaz yem verdim. [DS-7] (Çığrı *Dinar, *Sandıklı – Afyon / Gölkonak *Şarkikaraağaç, *Eğridir ve köyleri, Uluğbey, Yassıören *Senirkent, Yarıkkaya, *Yalvaç – Isparta / Başpınar *Tefenni – Burdur / Darıveren *Acıpayam, Honaz ve çevresi – Denizli / Tepeköy *Torbalı, *Kula – İzmir / *Eşme ve köyleri, *Alaşehir – Manisa / Çağlayan – Bursa / Kütahya / Tokat – Eskişehir / *İzmit – Kocaeli / *Göynük, *Gerede – Bolu / *Safranbolu – Zonguldak / *İnebolu, Karabüzey *Araç, Kayı *Tosya – Kastamonu / Saray *Kurşunlu – Çankırı / *İskilip, Kavşıt *Sungurlu, Tanrıvermiş *Mecitözü – Çorum / Sinop / Ladik *Merzifon – Amasya / *Niksar – Tokat / Uluşiran *Şiran – Gümüşhane / Voryanlı – Maraş / Saray – Yozgat / Nevşehir / *Bor – Niğde / *Beyşehir, Yendiğin *Ilgın – Konya / Höketçe *Saimbeyli – Adana / *Silifke, *Anamur – İçel / Erenkavak, Bağyaka *Finike, Güzelsu *Akseki – Antalya / *Fethiye ve köyleri – Muğla)” hapazlamak (I): Avuçlamak. [DS-7] (Çığrı, Eber *Dinar, İshaklı *Bolvadin, *Emirdağ – Afyon / Bağıllı *Şarkikaraağaç, Yassıören, Uluğbey *Senirkent, *Yalvaç, *Uluborlu – Isparta / Başpınar *Tefenni – Burdur / Honaz ve köyleri – Denizli / Tokat – Eskişehir / Bolu / Ağlı *Küre – Kastamonu / Saray *Kurşunlu – Çankırı / *İskilip – Çorum / Samsun / *Merzifon ve köyleri – Amasya / *Artova – Tokat / *Bor – Niğde / *Ermenek – Konya / *Silifke ve köyleri, *Anamur – İçel / Güzelsu *Akseki – Antalya / Kaya, Ören *Fethiye – Muğla)
Türkiye Türkçesi Ağızlarında Zetasizm/Rotasizm Meselesinin İzleri
_______________________

çalar (I): Süpürge. [DS-3] (Bereketli *Tavas – Denizli / Zellice *Sarıkamış – Kars)” calaz (I): 1. Mısır koçanı, sapı. [DS-3] (Çaltı *Gelendost – Isparta / Çorum / *Vezirköprü – Samsun / Sarayözü, Ziyere, *Merzifon, Efte, Zıgala, Ezine – Amasya / Çilehane *Reşadiye, *Niksar, *Zile, Sulusaray *Artova, Mürüs *Erbaa – Tokat / Karakuş *Ünye – Ordu / *Şebinkarahisar – Giresun / Beşikdüzü *Vakfıkebir – Trabzon / Uluşiran *Şiran – Gümüşhane / Ağrakos *Suşehri, *Kangal, Sincan *Divriği – Sivas / Hasandede *Keskin – Ankara)” çalaz: 1. Mısır koçanı, sapı. [DS-3] (Tokat)
keler (I): 1. Kertenkele. [DS-8] (*Yalvaç, *Senirkent, *Uluborlu, *Keçiborlu – Isparta / Güney, Salda *Yeşilova – Burdur / Darıveren *Acıpayam – Denizli / *Bozdoğan – Aydın / *Alaşehir – Manisa / Bayadı – Ordu / *Bor – Niğde / Akçalar *Seydişehir, *Ermenek – Konya / *Akseki, Çomaklıdede *Korkuteli – Antalya / *Milas, *Bodrum, Yerkesik – Muğla)” kabıklı keler: Kertenkele. [DS-8] (Salda *Yeşilova – Burdur)” kelâ: Kertenkele. [DS-8] (Denizli / Eymir *Bozdoğan – Aydın / İzmir)” kelez (III): Kertenkele. [DS-8] (Ankara)” helez: Kertenkele. [DS-7] (Ersis *Yusufeli, Öğdem – Artvin)” hilez: Kertenkele. [DS-8] (Ladik *Havza – Samsun / Tan *Kemah, Haşhaşı – Erzincan / İpsile *Hafik – Sivas)
kepir (I): 1. Verimsiz, kıraç toprak. [DS-8] (Uşak / Körküler *Yalvaç, Sofular *Eğridir – Isparta / Söğüt *Honaz – Denizli / *Alaşehir – Manisa / *Urla, Görece – İzmir / Kütahya / Borcak *Söğüt – Bilecik / Bozan, Tokat – Eskişehir / Yuvacık *İzmit, *Karamürsel – Kocaeli / *Göynük – Bolu / *Sarıyer – İstanbul / Saray, Derekülat – Çankırı / *Sungurlu – Çorum / Samsun / *Birecik – Urfa / Şekeroba – Maraş / Reyhanlı ve Amik ovası Türkmenleri – Hatay / *Koyulhisar, Karadoruk *Gürün – Sivas / Üçem *Balâ, *Nallıhan, *Keskin – Ankara / *Avanos – Nevşehir / Konya / *Kadirli, *Kozan – Adana / Navdalı *Mut – İçel / Yerkesik – Muğla / Edirne / *Lüleburgaz – Kırıkkale / *Malkara – Tekirdağ)” kepür -1: Taşlı ve engebeli yerler [DS-8] (*Alucra – Giresun)” kepez (I) -1: Verimsiz, kıraç toprak [DS-8] (Takuşlar – Afyon / Susuzviran – Kütahya ilçeleri ve köyleri / *Ortaköy, *Aksaray – İstanbul / Aşağıkayı *Tosya – Kastamonu / Çankırı / *Erbaa – Tokat / *Koyulhisar – Sivas / *Milas, yerkesik – Muğla)” kepis (I): Verimsiz, kıraç toprak [DS-8] (Denizli)” kelez (II): Verimsiz, kıraç toprak. [DS-8] (Göl, Başköy – Kastamonu / *Zile ve köyleri – Tokat)” kelez
__________________

yer: Verimsiz, kıraç toprak [DS-8] (Başpınar *Tefenni – Burdur / Kastamonu / *Zile – Tokat / Tanır *Afşin – Maraş)
kubur (I): 1. Dolma tabanca, çakmalık tabanca. [DS-8] (İlyas *Keçiborlu – Isparta / Çöplü *Çivril – Denizli / *Bozdoğan – Aydın / Tekkeköy *Ödemiş – İzmir / Kuz *Akkuş – Ordu / Torul, Zermut – Gümüşhane / *Antakya – Hatay / *Hadım – Konya / Antalya / Çavuşköy – Kırklareli / Kerkük)” gubur (III): 1. Bir çeşit basit tabanca. [DS-6] (Çığrı *Dinar – Afyon / Samsun / *Merzifon – Amasya)” gubura: 1. Bir çeşit basit tabanca. [DS-6] (Karamanlı *'Tefenni – Burdur)” gubur (III): 2. Fişeklik. [DS-6] (*Kozan – Adana)” kubuz (III) 2. Dolma tabanca, çakmalık tabanca. [DS-8] (Köşker – Kırşehir)” gubuz (II): Dolma çiftenin dip kısmı. [DS-6] (*Milas – Muğla)
palatır (III): 2. Budanmış omcaların dibinden çıkan sürgünler. [DS-9] (Bekilli *Çal – Denizli / *Sungurlu – Çorum)” paladız: 1. Ağaçların, sebzelerin dibinden çıkan filizler, sürgünler. [DS-9] (Bereketli Tavas – Denizli / Eymir *Bozdoğan – Aydın / Kütahya / *Milâs – Muğla)
tınar: Harman dövüldükten sonra savrulmak için yapılan yığın (Tekkeönü–Zonguldak / Büyükdere *Devrekani, *Cide–Kastamonu / *Boyabat–Sinop / Samsun)” tınır: Harman dövüldükten sonra savrulmak için yapılan yığın (Dizdaroğlu–Sinop)” tınas: Harman dövüldükten sonra savrulmak için yapılan yığın (Burdur / Kırşehir / Adana)” tınıs: Harman dövüldükten sonra savrulmak için yapılan yığın (Çandırlar *Feke, Ağzıkaraca *Kozan–Adana)” tınaz atmak: Harmanda toplanmış, samanla karışık ekini yaba ile savurarak tahılı samandan ayırmak (*Lüleburgaz–Kırıkkale)
yabır: 1. Boynuzu geriye doğru düz olan hayvan [DS-11] (*Çarşamba – Samsun / *Bor – Niğde / Şahviran *Kadınhanı – Konya)” yapıri: Boynuzu arkaya yatık öküz, manda [DS-11] (Türkmen *Bünyan – Kayseri)” yabız (I): Boynuzu geriye doğru düz olan hayvan [DS-11] (İğneciler *Mudurnu – Bolu)” yapaz (II): 1. Boynuzu arkaya yatık öküz, manda. [DS-11] (*Vezirköprü, *Çarşamba – Samsun / *Niksar – Tokat)
yıldırtı: Düz, parlak bir yüzeyde, görülüp yiten ışıltı. [DS-11] (*Düzce – Bolu)” yıldırık (I): Cam. [DS-11] (Meydan *Ünye – Ordu)” yıldırak: 1. Çok parlak. [DS-11] (Kastamonu)” yıldırak: 2. Parlaklık. [DS-11] (Sinop)”
Türkiye Türkçesi Ağızlarında Zetasizm/Rotasizm Meselesinin İzleri
_________________

yıldıramak: Parıldamak, ışıldamak, ışık oynaşmak. [DS-11] (Çanakkale / Bursa / *Düzce – Bolu / *Ünye – Ordu / Ankara) ıldır: Alacakaranlık. [DS-7] (*Çal – Denizli / Aşağıdana *Safranbolu – Zonguldak / Saray – Çankırı / Kuzköy *Ünye – Ordu / *Şebinkarahisar – Giresun / İncirli – Yozgat)” ıldırım: Yıldırım. [DS-7] (Güney *Yeşilova – Burdur / *Iğdır – Kars)” ıldırtı (II): Gece küçük dalgacıklarda meydana gelen parıltı, yakamoz. [DS-7] (Darıveren *Acıpayam – Denizli)” ıldırak: Parlak: Bu demir çok ıldırak. [DS-7] (Sürez *Bozdoğan – Aydın)” ıldız (I): Yıldız. [DS-7] (Çığrı *Dinar – Afyon / Bağıllı *Eğridir, *Yalvaç, Uluğbey *Senirkent, Isparta / Kavak *Yeşilova, Kuşbaba *Bucak, Başpınar, Karamanlı *Tefenni, Burdur / Oğuz)” ulduz: Yıldız [Güney-Batı Anadolu] (Güney-Batı Anadolu) “ ildiz / ıldız: < ET yulduz: yıldız [Erzurum] (Erzurum) ■ GT. yultuz “yıldız” = Çuv. şĭltĭr “yıldız” ~ DLT. yuldra-, yuldrı- “parlamak”, AH. yuldura- “aydınlanmak”, AH. yuldurum “yıldırım”, Türk. yıldırım, Azr. ildırım “yıldırım” [Ersoy, 2008: 128] ■ mod. tschuw. śăltăr ~ gtü. yultuz “Stern” (Nauta, 1972: 6); CTurk. yultuz “star”, Tarĵ. yalduz id. < yulduz, Bulg. yalduz, yaldїz id. < yulduz < yultuz < *yultur = Chuv. śăltăr
Collapse


 
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
"TÜRKÇEDE RENKLERİ TANIMLAMA SORUNU" Apr 9, 2018

--Alıntıdır--

Araştırma: Prof. Dr. Mehmet ÖZMEN / Çukurova Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 25.12.2017

20 sayfalık bu çalışmaya şuradan ulaşabilirsiniz: http://turkoloji.cu.edu.tr/pdf/turkcede_renkleri_tanimlama_sorunu.pdf

______________________

1


Tamamen soyut olan renkler, doğrudan doğruya tanımlanamaz. Fizik biliminin olanaklarına göre, dalga boyu ve yansıma olayı olarak tanımlanmak da ölçünlü dilde kullanılan bir yöntem değildir. Renkler, nesnelerin, bitkilerin, renklerinden; bir rengin açıklık veya koyuluğundan vb. değişik yöntemlerden yararlanmak suretiyle tanımlanır. Ölçünlü dilde yer alan renk adları yanında ölçünlü dilde yer almayan binlerce rengin tanımında da farklı güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Bu güçlük, renklerin her türlüsü için geçerlidir. Doğada bulunan veya sanayide üretilen binlerce renk ile ara renklerin tümünü tanımlamak mümkün değildir. Olsa olsa, bunların belli başlılarını tanımlayabiliriz.

.
.
.
1. GİRİŞ
Tamamen soyut olan renkler, doğrudan doğruya tanımlanamaz. Fizik biliminin olanaklarına göre, dalga boyu ve yansıma olayı olarak tanımlanmak da ölçünlü dilde kullanılan bir yöntem değildir. Türkçe Sözlük’te2, renk kelimesi, “Cisimler tarafından yansılanan ışığın gözde oluşturduğu duyum.” biçiminde tanımlanmıştır; ama hiçbir renk, ölçünlü dilde bu ölçülere göre tanımlanmaz.

2. RENKLERİ TANIMLAMA YÖNTEMLERİ
Doğasındaki özellikler dolayısıyla doğrudan doğruya tanımlanamayan renkler, dolaylı olarak, nesne, meyve veya bitki renklerinden aktarmalar yapılarak, karşıt renklerden, benzetmelerden, eş anlamlardan, zıt anlamlardan, açıklık, koyuluk veya bir renge yakınlıklardan yaralanarak, kıyaslamalar yapılarak tanımlanabilmektedir.

2.1. Karşıt renklerle tanımlanan renkler
Birbirlerinin karşıtı durumunda olan beyaz / ak, siyah / kara renklerinin tanımı, nesne renklerinden aktarmalarla ve karşıtlıkları ölçü alınarak yapılmaktadır. Elbette, bazı renk tanımlarında da olduğu gibi, tanımlanan rengin bilinmesi için, karşıt renk ile renginden aktarma yapılan nesnenin bilinmesi gerekir:
ak: kar, süt, vb. rengi, beyaz, kara ve siyah karşıtı3.
beyaz: Ak, kara, siyah karşıtı.
kara: En koyu renk, siyah, ak, beyaz, karşıtı. 2. Esmer.
siyah: Kara, ak, beyaz karşıtı.

Bu tanımlara göre ak rengin ne olduğunu anlatabilmek için karın ve sütün renginden, kara, siyah karşıtlığından, kara rengin tanımı için de karşıtı olan ak / beyaz renkten ve rengin diğer renklere oranla koyuluğundan yararlanılmıştır.

Aynı durumu İngilizcede de görüyoruz. İngilizcede de ak/beyaz, kara/siyah renkleri, nesne renklerinden aktarılarak veya karşıtlarıyla kıyaslanarak tanımlanmaktadır.
black 1. Without light or almost without light; the colour of this printing-ink; opposite to white. (…) (Hornby-Gatenby-Wakefield: 1963).
black: 1. Destitute of light, or incapable of reflecting it; of the color of soot or
coal; of the darkest or a very dark color, the opposite of white;

.
.
.


bakla çiçeği: Bakla çiçeği rengi.
boz: 1. Açık toprak rengi. 2. Kül rengi, gri
.
.
.
filiz rengi: Asma filizinin rengi, açık yeşil renk, filizi.
kül rengi: Odunun yanmasıyla oluşan külün akla kara arasındaki rengi, gri.
sincabi: Sincap rengi.
şarap rengi: kırmızı şarabın rengi.
toprak rengi: Toprağın sarı veya yeşile çalan rengi.

taba: Kuru tütün yaprağını andıran kızılımsı kahverengi.
2.4.6.4. Bir renge yakınlığı ile tanımlanan renkler
Bu renklerin tanımı, rengi + yönelmeli renk adı + yakın
veya yönelmeli renk adı + yakın biçimindedir. Bu tanımın başına
“rengi”, sonuna, “+A çalan”, “olan”, vb. biçiminde pekiştirici
ifadeler de eklenebilmektedir.

karaca: Rengi karaya yakın olan, esmer.
pembemsi: Rengi pembeye yakın olan, pembeye çalan.
siyahımsı: Siyaha yakın.
.
.
.
çakır: Açık mavi.
gökyüzü mavisi: Açık mavi.
güvela: Açık yeşil.
duman rengi: Koyu kül rengi.
gece mavisi: Koyu mavi.
okyanus mavisi: Koyu mavi.
böcek kabuğu: Mor ile yeşil arasında ve metal parlaklığında
olan renk.
güvercinboynu: Yeşil, mavi ve pembe arasında dalgalanır gibi
görünen renk.
güvercingöğsü: Yeşil ile mavi arasında böcekkabuğuna benzer
dalgalı ve değişken renk.
kemik rengi: Beyaz ile krem rengi arasında olan renk.
kül rengi: Odunun yanmasıyla oluşan, külün akla kara
arasındaki rengi, gri.
pas rengi: Kırmızıyla kahverengi arasındaki renk.

.
.
.

eflatun: Açık mor renk.
kazayağı: Açık turuncu renk.
küf rengi: Açık yeşil renk.
çivit rengi: Koyu mavi renk.
fes rengi: Koyu kırmızı renk.
kurşun grisi: Koyu gri renk.
barut rengi: Koyu gri renk.

.
.
.

acı: Çarpıcı göz alıcı (renk).
çiğ: Gözü rahatsız eden, göze batan (renk, ışık).
donuk: Rengini ve parlaklığını kaybetmiş, mat bir biçimde.
kırık: Saf renkten hafif uzaklaşmış: Kırık beyaz.
kirli: Leke, toz, vb. ile kaplı, pis, murdar, mülevves.
soluk: rengi atmış, solmuş, uçuk.
uçuk: 1. Uçmuş, soluk. 2. Açık (renk).

.
.
.


lâciverdimsi: Rengi laciverdi andıran, laciverde benzeyen.
mavimsi: Rengi maviyi andıran, maviye benzeyen, mavimtırak.
pembemsi: Rengi pembeyi andıran, pembeye benzeyen, pembemtırak.
beyazımsı: Rengi beyazı andıran, beyaza benzeyen, beyaz gibi, beyazımtırak.
beyazımtırak: Beyazımsı.
siyahımtırak: Siyahımsı.
mavimtırak: Maviyi andıran.
fındıkkabuğu: Fındığın kabuğunun rengini andıran bir tür kahve rengi, fındık rengi.
gümüş rengi: gümüş parlaklığında, gümüşü andıran renk, gümüşi.

...
.
.
.

___________________

20 sayfalık bu çalışmaya şuradan ulaşabilirsiniz: http://turkoloji.cu.edu.tr/pdf/turkcede_renkleri_tanimlama_sorunu.pdf

[Edited at 2018-04-09 12:24 GMT]


 
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
Karaman'dan bazı sözcükler... May 17, 2018

--Alıntıdır--
Karaman, Selçuklu döneminden kalan Türkçe sözcüklerin kullanıldığı bir yer.

//Ado_Not: "Karaman, Türkçe'nin Anadolu'da resmi dil ilan edildiği ilk şehir." ifadesi tam doğru değil-> (doğrusu; O zamanlar adı Larende olan Karaman, Karaman beyliğinin yalnızca bir şehridir. "Karamanlılar (beylik) Konya'da 13 Mayıs 1277 tarihinde Türkçeyi resmi dil ilan etmişlerdir" olmalıdır. Neyse...
__________

Türkçe'nin nereden n
... See more
--Alıntıdır--
Karaman, Selçuklu döneminden kalan Türkçe sözcüklerin kullanıldığı bir yer.

//Ado_Not: "Karaman, Türkçe'nin Anadolu'da resmi dil ilan edildiği ilk şehir." ifadesi tam doğru değil-> (doğrusu; O zamanlar adı Larende olan Karaman, Karaman beyliğinin yalnızca bir şehridir. "Karamanlılar (beylik) Konya'da 13 Mayıs 1277 tarihinde Türkçeyi resmi dil ilan etmişlerdir" olmalıdır. Neyse...
__________

Türkçe'nin nereden nereye geldiğini anlamak için, Karaman'da hâlâ kullanılan sözcükler önemini koruyor: Batbat; ördek. Attırmak; at sürmek. Cıllık; oyun bozan. Cula; karga. Cunguldak; bir çeşit tahterevalli: Çağ; foseptik çukuru. Cozutmak; dağıtmak. Cızbüzzük; her şeyden incinen, alınan. Devramber; ayçiçeği. Fişkele; salyangoz. Goma; durma. Sındı; makas. Vadıl; salak."

Karaman sözcükleri

ALAYA: Siyah ve kokulu üzüme verilen ad.

ALAVURT: Kabaktan yapılmış su kabı

ALENGİRLİ: Tutarsız

AKDİMBİT: Beyaz erken olan üzüme verilen ad

ANDIK: Sırtlan

ANDIZ: Ardıç cinsinden, pekmez yapmakta kullanılan bir ağaç

ANĞ: Tarla ve bahçelerde sınır çizgisi

ANKEBUT: Uykuda sıkıntı verdiğine inanılan bir varlık

ANŞIRTMAK: Hissettirmek, duyurmak

ATTIRMAK: At sürmek

AŞENE: Mutfak

AVAİT: Düğünlerde toplanan para ve yiyecek

AVAR: Sebzelerin ekildiği yer

BAMBIL: Büyük cins arı

BATBAT: Ördek

BELERTMEK: Gözlerini alabildiğine açmak

BEKEMEK: Kapamak

BEKERE: Makara

BITIRAK: Diken

BİLLİ: Çocukların oyunda kullandığı değnek

BÖĞEMEK: Suyun önünü kapamak

BÖĞENEK: Önü kapalı su

BUĞURSAMAK: Önemsemek

BUĞUZLANMAK: Kinlenmek

BUHARE: Baca

BUNAR: Pınar

BURTAZAN: Fitneci, karıştırıcı

BÜZGÜLÜ: İri taneli, ala-siyah üzüm

CIBARMAK: Kabarmak

CILGA: İnce yol,patika

CILGISIZ: Hayırsız

CILLIK: Oyun bozan

CILLIMAK: Oyun bozmak

CILK: Bozuk

CIPKI: İnce sopa

CIRMALAMAK: Tırmalamak

CİDAV: Gözü açık

CIZBÜZZÜK: Her şeyden incinen

CONCALAZ: Kaygısız

COZUTMAK:Saçmalamak

CULA: Karga

CUNGULDAK: Bir çeşit tahteravalli

CURRUK: Islak, su gibi

CÜLEPE: Küçük

ÇAĞ: Evlerde pis suların aktığı çukur

ÇAL: Fundalıklı yer

ÇEĞELİ: Kıl keçi hastalığı

ÇEMBER: Başörtüsü

ÇENET: Bir bütünün iki parçasından biri

ÇENİLEMEK: Çok konuşmak

ÇINGIL: Üzüm salkımının bir parçası

ÇITLIK: Menengiş

ÇİTLEK: Ayçiçeği

ÇİMMEK: Yıkanmak

ÇİNGİL: Küçük bakır kova

ÇİTİL: Ufak, bakırdan yapılmış, yoğurt konan kap

ÇİRLİ: Düğün yemeği

ÇÖDÜRMEK: İşemek

ÇÖĞÜR: Diken

ÇÖĞÜTMEK: Özürlü insanın oturuşu

ÇÖKÜR: Küçük kazma

ÇÖLTE: Küçük kazma

ÇÖMÜŞMEK: Diz üstü oturmak

DAFLAMAK, DAYFALMAK: Sıkılmak

DAMKALDIRAN: Sırtlan

DEBİT: Kızıl üzüm

DEĞİRMİ: Bir en ve uzunluğun iki katı

DEPME: Kıldan dokunan pantalon

DEVRAMBER: Ayçiçeği

DIKIM: Lokma

DINILAMAK: Kendinden geçip uyumak

DİNELMEK: Ayakta durmak

DİNGİLDEMEK: Hoplamak, zıplamak

DİNİZ: Sakin

DUTTURMAK: İşemek

DUTU: Kız evinden oğlan evine götürülen, içinde altın ve lokum bulunan bohça

DUVAK: Üşütme ile ilgili hastalıklarda kullanılan tuğla

EGEL: Getir

EĞE: Karın boşluğu

ELGANEM: Uysal, elinden iş gelmeyen, koyun gibi

EMSİZ: Beceriksiz

ENDEĞİRDE: Hemen orada

EPELEME: Serpme

ESEBALI: Dayanıklı üzüm

ESİRANI: Hamur ayırmakta kullanılan, ucu geniş demir

FAŞALAKLI: Ortalığı velveleye veren

FELİK: Manevela demiri

FENİLEMEK: Şaşırmak

FENİKMEK: Başı dönmek

FICITMAK: Atmak

FIŞKI: Hayvan pisliği

FIYMAK: Kaçmak

FİRASETLİ: Düşünceli

FİREK: Domates

FİŞKELE: Salyangoz

FİŞLEMEK: Tanelere ayırmak

FOŞALMAK: Boşalmak

GALGUDURUM: Karmakarışık

GAFAKOÇANI: Nüfus cüzdanı

GARAGASPANE: Açıkça

GATIR: Topaç

GAVARA: Bal peteği

GAVLAMAK: Kabarmak, esas parçadan ayrılmak

GAVUK: İşlenen iplik

GAYKILMAK: Bir tarafa yatmak

GAYMAK: Yığmak

GEÇİNCEME: Geçinme

GELİNCE: Kaynana

GELLABA: Yenge

GEN: Hiç sürülmemiş arazi, otlak

GERİ: Büyük çuval

GEYREK: Korkuluk

GEYSİ: Giysi

GEYSUNAK: Genel çamaşır yıkanan yer

GIĞALAK: Koyun, keçi pisliği

GINCIFIRLI: Süslü

GIVIZ: Buğdayın işlenemeyen, işe yaramayan kısmı

GIYADE: Hafif aralık

GIYNAŞ: Gözü kapalı olan

GİYREK: Korkuluk

GOMA: Durma

GORA: Anahtar

GOSBATAR: Son derece kendine güvenli

GÖCER: Tarlada, kenarda çalışan işçi. Çoban

GÖMBELEK: Kelebek

GÖTCEK: Tahtadan yapılmış oturak

GÖVLEK: Tahta kova

GÖZ: Çürük

GÖZER: İri gözenekli kalbur

GUBARMAK: Gururlanmak, kibirlenmek

GUBUZ: Yüksekten atan, palavracı

GUMPİR: Patates

GUNNAMAK: Doğurmak

GURTLANMAK: Kıskanmak

GUŞANE: İki kulplu tencere

GUYNU: İçinden pazarlıklı

GÜCÜMEK: Beceriksiz

GÜMEN: Deneme

GÜNSÜ: Pekmezlik üzüm

HALAZ: Alev

HALBÜSEM: Halbuki

HAKIYETSİZ: Kıymet bilmez

HARAR: Büyük çuval

HARENİ: Küçük kazan

HAYIFLANMAK: Üzülmek, sıkıntılanmak

HAYLULU: Serseri

HAYTA: Yaramaz

HAYU: Bir çeşit ünlem

HECALET: Çekinme

HELKE: Kova

HINAZAR: Kötü düşünen

HIRTLAK: Olmamış kavun

HİNDİ: Şimdi

HORA: Ora

HOYUNU: Bundan böyle

HÜLLİYET: Mücevher

HÜMERMEK: Kabarmak, yiğitlik gösterisinde bulunmak

HÜRRİYET: Beyaz başörtüsü

ICCAK: Hamam

IĞALAMA: Yavaş hareket etme

IĞIRAĞIR: Lafı geveleme

IMZIMAK: Tadı kaçmak

INCIK: Fazla hassas

İĞSİ: Ucu yanmış odun

İHİCİK: İşte

İLİBİCCE: Yemeği pişirilen, genellikle yol kenarlarında yetişen dikenli bir bitki

İNEZ: Az

İNİ: Gelinin kocasının erkek kardeşine verdiği isim

İRİŞKİ: Sucuk içi

İSBİTİREN: Çabuk dökülen, ince kabuklu üzüm

İŞDANACIK: İşte

İŞKİLLİ: Kuşkulu

KAKLIK: Kaya oluklarında biriken su

KELETE: Uyuz

KELEŞ: Güzel

KEMRE: Tabaka, kat

KEPİR: Gözü kapalı

KESAT: Az

KIRI: Eşek yavrusu

KİTİMEK: İşini bitirmek, öldürmek

KÖFTİ: Pekmezle yapılan tatlı

KÖMBE: Fırın ekmeği

KÖSEMOR: Gelişmemiş buğday tanesi

KÖSÜLMEK: Yayılmak

KÜLÇE: Fırın ekmeği

KÜNCÜ: Susam

KÜSKÜ: Sürgü

KÜSSÜK: Sürgü

LİNGİRDEMEK: Sallanmak

LORU: Obur

MAYALI: Tandırda pişirilen bir çeşit ekmek

MALAMAT: Etrafa yaymak

MARDAVAL: Deli üzüm

MAYIŞMAK: Uyuşuk olma

MEH: Buyur, anlamında bir söz

MEYANE: Yağda kavrulan un

MEYMENE MESMENE: Açıkça

MIRRIK: Surat

MISIRGA: Hindi

MISMIL: İyi

MIYMINTI: Yapışkan, hoşlanılmayan kimse

MİLİZ: Arı

MUCUDU: Uyuz

MÜDARESİZ: Hiç kimseye ihtiyacı olmayan

MÜZEVİR: Laf getirip götüren

NATIRA: Bünye

OLÇUMLU: Kendini beğenmiş

OTBELİ: Ateş küreği

ÖDÜSITMAK: Çok korkmak

ÖRÜDURMAK: Ayağa kalkmak, hazır olmak

ÖTEĞEN: Önceki gün

ÖTÜREK: İshal

PARÇ: Su bardağı

PATAK: Dayak

PİNÇİK: Küçük parça

PORTMAK: Ürkmek

POYTURMAK: Ürkmek

PÜRÇ: Çok sayıda uç

RAFIK: Arkadaş, dost

SADALAMAK: Ne söylediğini bilmemek

SAFA: Su bardağı

SATLICAN: Karın ağrısı hastalığı

SAYADİNBİT: Az sulu kuru üzüm

SANAKA: Örnek verme

SEĞİRTMEK: Koşmak

SEKALTI: Salon

SENDEFİ: Ahmak

SENİT: Hamur tahtası

SEYİM: Hisse

SINDI: Makas

SINIK: Kemik

SINIKÇI: Kırık-çıkıkla uğraşan kişi

SIRACALI: Öfkeli

SIRSIL: Yapışkan

SITKIYI IYIRMAK: Ümit kesmek

SIYGIÇ: Kemikli kavrulmuş et

SİĞECEN: İçinden pazarlıklı

SİTİL: Yoğurt konulan bakır kap

SİNGİL: Uyuşuk

SOBUTSUZ: Sebatsız

SOMAT: Sofrabezi

SÖDELEMEK: Derlenip, toparlanmak

SÜMEYE: Boşuna

ŞALGACI: Gereksiz, boş

ŞEPİT: Yufka ekmeği

ŞEPİLDEK: Etin iyi olmayan kısmı

ŞERPENEK: Gevşek

ŞIRAHNA: Üzüm çiğnenen yer

ŞIRKIT: Göz çapağı

ŞİNİK: Buğday ölçeği

ŞİRNEMEK: Karşı gelmek

ŞİRPİK: Göz çapağı

TAFRA: Sinir

TANLAMAK: Alay etmek

TAPAN: Su içmek için oyulan ağaç

TAPTUP: Mayasız ekmek

TELLİK: Takke

TEM: Şeytan çarpığı

TEYİN: Sincap

TEZİLEMEK: Yolunu kaybetmek

TIKI: Yayık

TOKAT: Bakır yoğurt kabı

TOKUÇ: Ağaçtan yapılan, çamaşır yıkamakta kullanılan araç

TUNCUKMAN: Garip hareketlerde bulunan

TUNUŞMAK: Kaybolmak, yerinden ayrılmak

URUP: Bir ölçü aleti.

ÜĞÜTLEMEK: Ayıklamak, ayırmak

ÜLÜBÜ: Fasulye

VADIL: Salak

YAFTA: Kura ile bölüşmek

YAĞIR: Kirli

YAĞLIK: Büyük mendil

YAĞRIK: Kirli, Et kıyılan kütük

YANFİRİ: Yanyan

YANNIK: Tuluk

YERLİ: Tamamen

YİRKELEŞMEK: Kötülüğüne uğraşmak

YOĞŞUMAK: Usanmak

YOYMAK: İsraf etmek

YUNMAK: Yıkanmak

ZAHIM: İltihap

ZAMBIR: Büyükarı

ZERLETMEK: Eşek anırtmak

ZIRINCIK: Tadı kaçmak

ZIYLAK: Kaygan

Kaynak: https://m.bianet.org/bianet/kultur/123-turkcenin-unutulmus-sozcukleri

___________
ADO_YORUM: Kendi yöremden bazı sözcükler. Söyleyiş ve anlam farklılıkları il içinde bile değişebiliyor. Hepsi her yerde kullanılmıyor. Ayrıca Ermenek yöresinin de çok farklı sözcükleri var örneğin: Ayçiçeğine -> devgamber denmez toroslarda -> "gündöndüren" denir. Ayçiçeği nereden alınmış ölçünlü Türkçeye bilemiyorum ama, "ayçiçeği" güneşi sürekli takip eden bir bitkidir ve sürekli güneşin hareketlerine göre başını çevirir durur. Ay ile bir ilgisini belirleyemedim "ayçiçeğinin". "Gündöndüren" çok güzel...


▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄


Türkler olarak her alanda rekabetçi insanlarız vesselam (şehir, il, bölge, yemekler, çıkarılan ünlüler, belediyelerin kurdukları profesyonel futbol takımları, misafirperverlikte iller arası yarış, yeni yapılan stadyumlarda daha büyük seyirci kapasitesi talepleri, *** şehrini görmediysen Türkiye'yi gezdim deme söylemeleri, şuralıyız, yiğin harman olduğu yerliyiz öğünmeleri, bizim de süper ligde takımız olmalı yarışı... ...). [Buna karşı değilim ayrıca, başka ülkelerde de var bu tür rekabet ve yarışlar] Buna verilebilecek örneklerden biri aşağıdadır; Karamanoğlu Mehmet Bey'in iki anıtı...


Karamanoğlu Mehmet Bey'în Ermenek'deki anıtı
2



Karamanoğlu Mehmet Bey'în Karaman merkezdeki (Larende) anıtı
1

Hangisi daha öz Karamanlı derseniz, bence Ermenek



[Edited at 2018-05-17 14:00 GMT]
Collapse


 
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
"Antep ağzı bilgi ve örnekleri" May 29, 2018

--Alıntıdır--

5


– Ye köteği, ver ceremeyi ben arkanda duruyom,
– Et diye kaptım balcan börkü çıktı,
– Ne yer ne yedirir, tükürür murdar eder,
– Avrat malı kapı mandalı,
– Yola çıkan yol alır, erken evlenen döl alır,
– Bıyığın uzunsa borazan çal,
– İt iti yemiş kuyruğuna gelince bizim it demiş,
– Kudurasında etine düşesin,
– Kırkından sonra azana defar olmaz,
– Gönül istemedik aş, ya karın ağrıtır ya baş,
– Bitli baklanın kör alıcısı olur,
– Ata dost gibi bakıp, düşman gibi binmeli,
– Toprak diye avuçladığın altın olsun,
– Yurdun yuvan dağılsın,
– Oğlan olsun, deli olsun, ekmek olsun, kuru olsun,
– Paranın gittiğine bakma, işinin bittiğine bak,
– Parası olanın, balı Bağdat`tan gelir,
– Sen ağa, ben ağa, bu ineği kim sağa,
– Babanın sinine nur yağa,
– Allah sana dünyada tad aldırmaya,
– Canından, ciğerinden bulasın,

Fonetik bakımdan Gaziantep ağzıyla İstanbul ağzı arasındaki farklar incelendiği zaman görülür ki,
Gaziantep ağzında:
1.Alfabemizdeki harflerle gösterilemeyen sesler vardır.
2. Genel dil fonemleri birçok değişimlere uğrar.
3. Bazen bir sesli (vokal) yerine başka bir sesli kullanılır.
4. Bazen bir sessiz (konson ) yerine başka bir sessiz kullanılır.
5. Bazı sessizler sertleşir.
6. Bazen sert sessizler yumuşar.
7. Bazen bir sessiz iki katlanır.
8. Bazen fonemler yer değiştirirler.
9. Bazen fazla bir fonem bulunur.
10. Bazen fonemler düşer.
11. Bazen düşen fonemler yerinde uzun sesler meydana gelir.
12. Bazen birkaç değişme birlikte olur.
13. «Y» fonemi kendisinden evvel ve sonraki bazı sesleri değiştirir.
14. Birkaç türlü söylenen kelimeler vardır.
15. Büyük ses uyumu daha çok kökleşmiştir.
16. Küçük ses uyumu daha çok kökleşmiştir.
17. Vurguda bazı özelliklere rastlanır.
18. Bir kurala bağlanmayacak kadar dağınık fonetik değişmeler vardır.

SESLERDE DEĞİŞMELER

Gaziantep telaffuzu, her zaman İstanbul telaffuzuna aykırı değildir. Fakat bu ağızda, alfabemizdeki harflerle gösterilen bütün seslerin değişmeye uğradığına dair örnekler bulunur. Seslerden bir kısmı, Gaziantep telaffuzunda daha çok değişmeye uğrar. Bazı seslerde ise bu değişme daha az olur.

a- Bayat : boyat
b- Bahane : mahana
c- Kurcalamak : kurdalamak
ç- Çorak : şorak
d- Dut ağacı : tut ağacı
e- Yemek : yimek
f- Ufak : uvak
g- Gırtlak : hırtlak
ğ- Değil : del
h- Hıyar : hıyar
ı- Sıpa : sıpa
i- Çim : çem
j- Jandarma : cenderme
k- Kar : gar
l- Lezzet : nezzet
m-Komşu : konşu
n- Nem : lem
o- Kova : kuva
ö- Çözmek : çezmek
p- Paytak : maytak
r- Kerpeten : kelpeten
s- Sikke : zigge
ş- Şalgam : çelem
t- Tırmalamak : cımalamak
u- Dokunmak : dohanmak
ü- Küfe : kufa
v- Oklava : oklağa
y- Tüy : tüv
z- Yüzük : yüssük

İSİMLER

Gaziantep`te başka bölgelerde pek rastlanmayan yerli bazı şahıs adları vardır.

Erkek şahıs adlarından örnekler:
Bozan, Höggeş, Höggülü, Şıhlı, Ballı, Duran, Hanifi, Muslu, Nahsen, Apo, Abdo…

Kadın adlarından örnekler:
Penbe, Habba, Yumma, Güldene, Hamma, Hamha, Beşire, Döne, Döndü…

Hem erkeğe hem kadına mahsus adlar :
Durdu, Güllü…

Hiç kullanılmayan adlar:
Satılmış, Hösmen, İkbal, Seher, Kezban, Karma, Sarma…

GAZİANTEP AĞZI VE ARAPÇA

Halkı tamamı ile Türk olan ve incelenebilen en eski asırlardan beri daima Türkçe konuşmuş olduğu görülen Gaziantep`te ve çevresinde Arapça konuşan bir tek yerliye rastlanmaz. Konuşmak şöyle dursun, Arapça öğrenmiş olanda yok denecek kadar azdır. Bu hal asırlarca evvel yine böyleydi. Halbuki yanı başımızda halkı Arapça konuşan Suriye vardır. Şimdiki hududa göre Gaziantep topraklarının bittiği yerde Suriye toprakları başlar. (Suriye toprakları içinde bugünde Türkçe konuşan birçok Türk köyleri bulunduğu unutulmamalıdır.) Fakat yirmi yedi sene evvel bu sınır da yoktu. Suriye Osmanlı İmparatorluığu içinde idi. Hatta o zamanki idare teşkilatına göre Halep, -ki Arapça konuşur- vilayet merkezi idi ve Gaziantep bir kaza merkezi olarak bu vilayete bağlı bulunuyordu. Aralarında Kilis`ten geçen 120 kilometrelik bir şose ve daha kısa başka hayvan yolları vardı. Ticari münasebetleri gayet genişti.

Coğrafi hudutlarla ayrılsalar bile komşu iki toprak halkı arasında siyasi, iktisadi, içtimai, ilmi münasebetler gibi dil alışverişi de olur. Bu iki bölge ise birçok bağlarla asırlarca sıkı surette bağlı kalmışlardı. Bu sebeple, türlü bakımlardan birbirine tesir yapmış olacaklarını herkes kolayca kabul eder. Ve yine bu sebepledir ki Gaziantep`i görmemiş olanlar orada Arapça konuşan birçok kimseler bulunduğunu yahut Gaziantep ağzının Arapça dil unsurlarıyla dolu olduğunu sanırlar.

GAZİANTEP HALKI AĞZINDAN PARÇALAR

İKİ KAYNANA ARASINDA:
– Gerili serili gassın şimdiki gelinler. Ne iş biliyler, ne aş. Biz kaynanamızın urgu sura kül turap olurduk.
– Bizinki bi küfde edip urguna gömey. Ben payıma olan doran avrada şiş çahıla. Kle bu olanar nen avrat azlı oluylar ? Gelinin eteni bi nal söledim, iki nal söledim, bakdım dinnemey, ipini üsdüne addım.
– Ben beni gaynna sandım da öten kele gelin dedim kak acı bi hedik vurda allebene gedek dedim. Ne dese benin bacım “ba sahreyn gere yok.Gönün isteyse sen get.
– Bi şeyi yapma dedin mi angeslek yapar.

İKİ KAYNANA ARASINDA
– Gerili serili kalsın şimdiki gelinler, ne iş biliyorlar, ne aş. Biz kaynanamızın önü sıra kul kurban olurduk.
– Bizimki bir köfte yapıp önümüze koymuyor. Kendi hesabıma, oğlan doğuran kadına şiş çakılsın. Ayol bu oğlanlar neden kadın ağızlı (kadın ağzına bakan)oluyorlar; gelinin yaptığını bir defa söyledim, iki defa söyledim, baktım dinlemiyor, ipini üstüne attım.(Vazgeçip kendi haline terk ettim.)
– Kendimi kaynana sandım da geçen gün “Ayol gelin dedim, kalk azıcık bir hedik(buğday) pişir de Alleben`e (bir gezinti yeri) gidelim.” Dedim. Ne dese beğenirsin kardeş?:Bana senin gezmenin gereği yok. Gönlün istiyorsa sen git.
– Bir şey yapma dedin mi kasten aksini yapar.

GAZİANTEP AĞZINDAN DERLEMELER

– Aba altından değnek göstermek : Üstü kapalı sözlerle korku vermek, karşısındakine büyük bir zarar vereceğini dolayısıyla anlatmak.
– Abaza kağıt şeşhane möhür : Güzel kağıt üzerinde gösterişli mühür. (Abaza : Kafkasyada yaşıyan bir kavimdir. Beyaz tenli ve yakışıklı olurlar. Abaza kağıt, parlak güzel kağıt demek olacaktır.
– Acık Bucuk : Fena, karışık, okunmaz yazının vasfı; kargacık burgacık. (Bazen bu sözü çocuklar “acık bucuk şeytan cücük” şeklindede söylerler.)
– Acından karnı kurlar, başında nergis parlar : Fakir olduğu halde süste ve lükste zenginlerden geri kalmıyan kimseler hakkında..
– Aç alavan : Aç açına aç ve perişan olarak.
– Adam sandık eşeği, altına açtık döşeği; baktık adam değilmiş, altından çektik döşeği : İlkin değeri var sanılarak saygı gösterilen, sonra insan olmadığı anlaşıldığından artık yüz verilmeyen kimse hakkında.
– Berberliği benim başımda belliyor : Yeni başladığı çalışma alanında ilk tecrübeyi benim işim üzerinde yapıyor.
– Bıldır ölmüş bir eşek gelin bu yıl ağlaşak : Arasından zaman geçmiş ve acısı unutulmuş bir haldir. O kadar önemlide değil. Buna şimdi acımanın yeri var mı?

Ömer Asım Aksoy

Gaziantep Ağzı Kitabından

GAZİANTEP AĞZINDAN DERLEMELER;

Aba altından değnek göstermek : Üstü kapalı sözlerle korku vermek, karşısındakine büyük bir zarar vereceğini dolayısıyla anlatmak.

Abaza kağıt, şeşhane möhür : Güzel kağıt üzerinde gösterişli mühür.

Acıdan karnı kurlar, başında nergis parlar : Fakir olduğu halde süste ve lükste zenginlerden geri kalmayan kimseler hakkında.

Adı kulağına değmiş : Şöhreti etrafa yayılmış.

Ağır canlı : Hantal, hareketi ağır ve yavaş.

Ağzında ayran durmaz olmak : Çok bitkin bir hale gelmek.

Ağzını döşürmek : Terbiyeye uymayan sözler söylemekten vazgeçmek.

Aklı yılık : Aklı az kaçıkça, tahtası eksik.

Alnına gün doğmak : İyi bir güne kavuşmak, bahtı açılmak, istediğine erişmek.

Anamın aşı, tandırımın başı : Burası yurdum yuvam, rahat ettiğim yerdir.

Anbel beter : Daha ziyade, daha beter.

Baş ağır, kulak sağır : Konuşulanı işitmez, söyleneni anlamaz.

Bargın badaşık mı? : Kalbin ona mı bağlı? Ondan ayrılamaz mısın?

Başı göl, ayağı sel : Başı boş istediği gibi gezip dolaşıyor.

Başına buturamak : Kendi başını yemek için taşkınlık etmek, kudurmak.

Baş kahıncı : Bir kimsenin başkası tarafından “Vaktiyle sen şöyle yapmıştın” diye utandırılmasına ve rahatsız edilmesine sebep olan şey.

Beli berk olmak : Güvenmek, emin olmak. Sonucu sağlam görmek.

Bıroh çağırmak : Meydan okumak.

Bir dahra vakti, bir mahra vakti Urum, Şam bir olur : Bir budama zamanında, bir de üzüm kesme zamanında gece gündüz bir olur. Bu yel böyle eser, bu yengeç de böyle kısarsa..

Zaman ve ahval böyle fena ve aksi gittikçe.. : Canı teze. Az ağrıya, küçük sıkıntıya şakaya dayanamayan

Cenah geçinmek : Zıt gitmek, geçinemeyip çekişmek.

Cin cücüğü gibi çığırmak : Çocuklar, ince ve yüksek sesle bağırmak.

Çapıt çirişi mi ?: O kadar çabuk bitecek bir iş değil.

Çok görmüş, çoban oynatmış : Çok bilmiş, feleğin çemberinden geçmiş, kurnaz, kalleş kimse.

Çirtim çirtim çirtinmek : Çok süslenip püslenmek.

Dağ dayısı, tavşan ammisi : Bildiği gördüğü hısımı akrabası çok.

Daldan eğme mi? Kökten sürme mi? : Sonradan mı bu hali kazanmıştır. İleriden berimi ve aslında mı böyledir.

Direzin sökmek : İki yer arasında devamlı gidip gelmek, mekik dokumak.

Düğüm çalmak : Düğümlemek, düğüm yapmak.

Elden ayrıksı : Elaleme benzemez şekilde.

Eli udumlu : Eli hünerli, eli işe yatar yakışır.

Er günüzken : Akşam karanlığı basmadan.

Et deyi kaptın balcan börkü çıktı : Değerli önemli sanarak ilgilendin, sonunda değersiz bayağı olduğunu anladın.

Gafılın kadaya uğramak : Hiçbir şeyden haberi yokken, ansızın bir belaya, bir iftiraya uğramak.

Gıcı gibi : Çok ufak. Gıcı gibi kar, gıcı gibi yazı.

Gidişmiyen yerini kaşımak : Para harcayıp yapılması gerek olmayan bir iş yapmak.

Hazırcaya hamıt : Kendisi çalışmadan başkasının çalışıp meydana getirdiğinden faydalanmak isteyen.

Haşılı yumuşak işi mi kalıyor : Biraz ayrılmasıyla ziyan olacak bir işi yok ya.

Hedede sedede geçmemek : Makbule geçmemek.

Himi bir : Maksat ve amaçları bir.

Ingılı mış, berk yapış : Ağır ağır ve gönülsüz şekilde yürüyen iş yapan kimsenin halini anlatmak için kullanılır.

İşmar avarası : Harekete geçmek için küçük bir işaret bekleyen.

Kabaklamayı yiyen gerdeğe girsin : İşin faydasını kim gördüyse sıkıntıya da o katlansın.

Karrah etmek : İstediği şeyi çok vererek bir kimseyi bolluk içinde bırakmak.

Kepir hış yatmak : Bir aradaki bir çok kimselerin hastalanarak hep beraber yatması.

Lorunu peynirini görmemek : Faydalı ve değerli bir adam olduğu söylenen kimsenin faydasını veya değerini belirtecek bir işini görmemek.

Mahana şahana : Bahane filan.

Mamuru mest etmek : Noksanını koymamak, çok güzel iş yapmak.

Marda bazar : Ölçmeden ve ayrı ayrı fiyat biçmeden , toptan bir fiyatla. Götürü.

Mercimeği yanın yuvarlamak : Suyu yokuşuna akıtmak.

Nazlı hanımın büzme çarığı : Çok nazlanan ve her şeyden çarçabuk alınan kimseler hakkında söylenir.

Ne deve yürüsün, ne çan seslensin : Ortalığı gürültüye verecek şekilde hareket etmeyelim ki bundan doğabilecek olaylara yer kalmasın.

Ne has? : Neden acaba ? Nasıl oldu da?

Ne ölü görmüş ağlamış, ne düğün görmüş oynamış : Yol yordam bilmez. Dünyadan habersiz yaşamış.

Ortalığı tahne pekmez etmek : Ortalığı karmakarışık etmek.

Okta sapanda durmamak : Çok yaramaz ele avuca sığmaz.

Öğünme çördük, seni de gördük : Öğünüyorsun ama, ne mal olduğunu daha evvel tecrübe ettik.

Öksüz öldü, kanı sındı : Sebep ortadan kalktığından aradaki hısımlık, yahut ortaklık dostluk da sona erdi.

Ölüsü gününde, tavuğu pininde : İşin vakti ve tavı iken.

Övünü tayını bellisiz : Vakitli vakitsiz rast gele yemek yiyen.

Özü dövmemek : Eli varmamak, kıyamamak.

Pabucuna taş kaçmak : Rahatını bozacak bir olay ortaya çıkması.

Paran börgünü (böğrünü) mü deliyor? : Sanki çok paran varda telef edecek yer mi arıyorsun?

Peştamal ıslandı : Bu işe bulaşılmak istenmiyordu. Fakat bulaşıldı, olacak oldu. Artık çekingen durmanın manası kalmadı.

Pisik de kavurga çiğniyor : O aciz de böyle önemli, başından büyük işlere karışıyor.

Sadakayı saraydan çıkarmamak : Bir kimsenin elinde olan karlı bir işi, başkalarına kaçırmayıp, kendi yakınlarını faydalandırması.

Safra sındırmak : Hafif bir kahvaltı etmek, açlığı azıcık giderecek bir şey yemek.

Sandıktaki sırtına sepetteki boğazına : Hiçbir şey arttırıp ayırıp bir tarafa koyamaz, ne kazanmışsa neyi varsa hepsini yer, giyer.

Say say da yerine taş koy : Filan kimsede şu kadar alacağım var, diye hesap ediyorsun. Bil ki eline bir şey geçmeyecek.

Sen ekilirken ben göcektim : Beni atlamak istiyorsun ama ben senden daha kurnazım.Biz kaçın kurasıyız?

Sıçra nalın parlasın : Ne fenalık yapabilirsen yap. Elinden geleni geri koyma.

Sırısı mı soyuluyor? : Güzelliğine ve yaldızına zarar gelmez ya!

Suhra savan : Baştan savma uydurma iş.

Südüne, halibine : Sütüne vicdanına, soyluluğuna havale ediyorum.

Süt hırası : Bebek iken anne sütünü uzun zaman veya bol ememediğinden cılız kalmış çocuk.

Süyükten yitmek : Sonucu şüpheli ve hatta tehlikeli bir iş için başkasını öne sürüp seyrine bakmak.

Tarma taht : Harap ve pejmurde bir halde.

Tas yitmiş (yitti), curunu başına kaldır : Ortalık karma karışık bir hale geldi. Kimsenin kimseden veya işten haberi yok. Usul düzen kalmadı.

Taş ergisi : Çok inatçı, sözünden ve yanlış fikrinden vazgeçirilemeyen kimse.

Tat dışlık vermemek : Rahat huzur yüzü göstermemek.

Tavşan yamaca geçti : İş işten geçti. Fırsat elden gitti. Düşman yenilmez hale geldi.

Tok karnına dokuz topak küfte : Çiğ köfteyi yemeye tokluk engel olamaz.İnsan tok da olsa dokuz topak yer.(topak: yumruk büyüklüğünde sıkım)

Tölebine gelmek : Bir kimse için uygun duruma gelmek, duruşu bakımından tutmasına kullanmasına uygun olmak.

Umdum umdum, geri yumdum : Bu güzel şeyden elime geçer diye bekledim, durdum. Fakat sonra elime geçmeyeceğini anlayarak ümidimi kestim.

Ut küşüm etmek : Birisini rahatsız etmemek için saygılı ve sıkılgan olmak.

Üstüne gök gürlememiş : Hiçbir şeyi umur etmez, kaygısız.

Vara varası, dura durası : Nihayet eninde sonunda.

Ver yiyeyim, ört yatayım, bekle canım çıkmasın : Kendisi çalışmayan, başkasının kendisi için çalışmasını ve hizmet etmesini bekleyen tembel, yerinden kımıldamaz, işe yaramaz kimseleri anlatmak için kullanılır.

Yağan yağmur sene yele yetmez : Mart ayına mahsus sözlerden. Çok rüzgar olduğundan yağan yağmuru savurur, kurutur anlamında.

Yağmur yağsa yaş değmez, dolu (döğüş) olsa tas değmez : Her türlü tehlike ve kazadan emin durumda.

Yavan tarhana : Sevimsiz, biçimsiz, tatsız kişi.

Yedik içtik, yüzden düştük : Başkasının evinde yiyip içtikten sonra kalkıp gidenlerin şaka olarak söyledikleri bir söz.

Yeldim yeldim yele verdim, emeklerimi sele verdim : Uğraştım çabaladım, bütün emeklerim boşa gitti.

Yılanı sen tuttun, gözüne ben bakayım : İşin tehlikesine sen atıl, faydasını ben göreyim.

Yüreği kalak kalak yağ bağlamak : İçine katmerli neşeler dolmak, büyük bir iç ferahlığı duymak.

Yüzüne gül suyu : Affedersiniz iğrendirici bir şey söylüyorum. (Dinleyenin yüzüne gülsuyu ve kolonya serpen bir nezaket anlatımıdır.)

Zabın alıcısı : Hep aciz ve zavallı kimseleri hırpalayan.

Zembil zümbül demeden bağı kesip kurtulmak : İkide birde küçük meselelerle rahatsız olmaktansa işi temelinden yoluna koymak.

Zubbu zeytin meydanda kalmak : Ortada tek başına kendisi kalmak, etrafında hiç kimse kalmamak.

Kaynak: http://www.antep.gen.tr/antep-agzi-bilgi-ve-ornekleri.html


 
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
"Anteplice Sözlük" May 29, 2018

-Alıntıdır--

A'AAM Hitap şekli / ağam / ağabey
AAŞAM Akşam
AAZINDAN Ağzından
ABDAL AŞI Karışık
ABDESHANA Tuvalet
AÇACAK Kapı kilidi, anahtar
ADIBELİ Bari
AHIR Büyük ve küçükbaş hayvan barınağı
AHMEDİYE Kadınların sarı renkli başörtüsü
AKKERE Hayvanların yem yedikleri yer.
AKKEZE Baston
ALAYI Hepisi
ALLEFÇİLİK Tahıl eleyen kimselere verilen isim
ALMA Elma
... See more
-Alıntıdır--

A'AAM Hitap şekli / ağam / ağabey
AAŞAM Akşam
AAZINDAN Ağzından
ABDAL AŞI Karışık
ABDESHANA Tuvalet
AÇACAK Kapı kilidi, anahtar
ADIBELİ Bari
AHIR Büyük ve küçükbaş hayvan barınağı
AHMEDİYE Kadınların sarı renkli başörtüsü
AKKERE Hayvanların yem yedikleri yer.
AKKEZE Baston
ALAYI Hepisi
ALLEFÇİLİK Tahıl eleyen kimselere verilen isim
ALMA Elma
Ambelbeter Bundan daha kötü
ANGESLEK Bilerekten, kasten
ARASA Tahıl satılan yer.
ARİŞ Asma
ASAS Esas
ASPAB Günlük hayatta kişinin üzereine giydiği elbise
AŞGÜN Boyun bağı / atkı
AVADANLIK Hediyelik eşya, takı
AVRA Evli Kadın
AYEL Hanım/karı/eş
AYİPSİZ ATEPSİZ Doğacak bebekler için; sağlıklı, sıhhatli, kusursuz, sorunsuz doğması için söylenen temenni sözüdür
AYNALI SANDIK İçine yazma yada eşarp konulan kapağında ayna bulunan ufak sandık.
AYRETİ Yakışmayan/çirkin/uymamış
AZAP Bir yıllık tarım işçisi
BAA Bana
BAHDENEZ Maydonoz
BAKDENİZ Maydanoz
BALCAN Patlıcan
BALHIMAK Sancımak.
BARDAK ALTI Çatı katı
BASAMAK Sabit merdiven
BAYAKLEYN Biraz önce
BAYRAMCALIK Bayram için alınan kıyafet
BEÇARE Biçare
BELLEĞAA Kirli suların aktığı açık kanal
BERKİTMEK Sıkıştırmak
BES Sadece, yalnız
BEYLE Böyle
BIHÇI Testere
BILDIR Geçen sene
BILDIR Geçen sene
BILOUT Bu defa
Bİ SOHUM Bir lokma/bir parça
BİLMEYM Bilmiyorum
Binaan Bir defa
BÖÖN Bugün
BUYAN ŞERBETİ Meyan şerbeti
BÜK ÜZÜMÜ Böğürtlen
CAARTLAK KEBABI Ciğer kebabı
CAMIZ Bir öküz cinsi
CERCER Tahılları sapından ayıran kesici alet
CEREME Karşılık / ceza
CINCIK Kırık cam parçası
CIRTATAN Kırsal bölgelerde yetişen parmak büyüklüğünde yabanı meyvesi olan bir bitki.
CIVIK YEMEK Her türlü sulu yemeğe verilen genel bir ad
CİVELEK Arazisi olmayan köylü
CODAR Sakat
COR Bir kaç kişinin karşılıklı sohbeti
COR ETMEK Karşılıklı konuşmak
CULLUB Çocukların misket oynamak için yere kazdıkları küçük çukur
CULLUK Hindi
CUMBUR CEMEAT Hep beraber / topluca
CURUN Havuz
CÜCÜK Civciv
CÜMLE KAPISI Evin dış kapıdan sonraki iç te bulunan kapısı
ÇABIT Gereksiz bez parçası
ÇAĞLA Badem
ÇARPANA Ayakkabının topuk tarafındaki arka kısmının topuğun altına yatırılmış şekli
ÇARPANA Domatesin kışın yenilmek üzere yazdan bol tuzlu bir şekilde kurutulması
ÇAŞIMAK Gevşemek
ÇATI Kadınların su taşımak için kullandıkları boyna geçirilen alet
ÇATMA Üç ayaklı askılık
ÇELET Afacan.
ÇIKIN Ekmeğe sarılan bez bohça
ÇIKKLA Sadece
ÇIKRIK Kelep halindeki ipi yumak haline getirmek için kullanılan aletin adı
ÇITKI Gelin başı süslemesi
ÇIZMA Çizme
ÇİBİK ÇALMAK El çırpmak
ÇİMMEK Banyo yapmak
ÇOTURA Büyükçe bidon
ÇÖMÇE Serviste kullanılan büyük kaşık /yemek kepçesi
ÇÖRTEN Çatıdan akan suyu yönlendiren oluk
ÇUL Gerekmez bez parçası
ÇULLAMA Lahmacun,börek gibi içli yemeklerin içinin normalden fazla olması durumu.
DAHRE Ağaç kesim işlerinde kullanılan alet
DAMDIRA Saz
DARABA Kepenk
DARI Mısır
DARI SAPI Koçan
DEHLİZ Sokak
DELİP Bulgur değirmeni
DEPELEMEK Ayakla ezmek
DEPİK Tekme atma
DEPME Bidon
DERME/DEREME Topaç
DEZE Teyze
Dıbık Yapış yapış
DIHIZ İstenilenden fazla / çok.
DIMIŞKI ÜZÜM Yöreye has bir üzüm çeşidi.
DIRABZIN Merdiven korkuluğu
DİLME Üzüm suyu, nişastadan yapılmış tatlı
DOLAK Kadınların namaz kılarken başlarını örttükleri beyaz renkli eşarp.
DOLBAK Başı açık
DON KAZANI Çamaşır kaynatmak için yapılmış kazan
DÖGME Buğdaydan yapılmış keşkek
DÖŞ Göğüs
DÖŞÜN TAHTASI Göğsün kafesinin ön yüzü
DULDA Gölge
DULUK Saç Favori
DUZ ÖLBESİ Tuz koymak için tahtadan yapılan silindir şeklindeki kap(tuzluk)
DÜRBEKE Darbuka
DÜRÜM Pide (lavaş/yufka) ekmeğin içerisine yenilecek gıda konulduktan sonra ekmeğin yuvarlanmış hali
EER Eğer
EFEN Kalitesiz.
EL ÖPEN Kertenkele
ELETMEK Götürmek
ELLİK GAVURU Ermeni
ERGEN Genç kız ve erkek,
ESİKCAZ Kadınlar için kullanılan bir tabir
ESNAF SARESİ Esnafın yılın belirli gününde dükkanlarını kapatarak piknik yapması
EŞMARLAŞMAK: İşaretleşmek
ETEE ESİK Kadınlar için kullanılan bir tabir
EV EKMEE Evde yapılmış yufka şeklindeki ekmek
FAAL Tarla işçisi
FANUS Gemici feneri
FARTÇI Pekmez yapmak için üzüm tepeleyen kimse
FELEE Feleği
FENİKMEK Fenalaşmak
FERMENE Kadın yeleği
FIHARA Fakir
FIHARACAZ Zavallı
FİREZ Ekini biçilmiş tarla
FİRİK PİLAVI Firikten yapılmış yöresel pilav.
FİRİK Buğdayın yaşken toplanıp ateşten geçirilmiş hali.
GADAN BAA GELE Derdin tasan bana gelsin. Sana birşey olmasın
GALABA Kalabalık
GALLE Para kasası
GALLEDAR Kasiyer
GANNE Şişe
GAP GACAK Mutfak eşyası
GARALTI Ev eşyası
GASPAĞANCAK Zorla
GATREMBİZ Kavanoz
GAVIRGA Patlamış mısır
GAZ OCAA İçerizine gaz konularak çalışan bir tür ocak
GEÇİ Keçi
GEDEN AY Geçen ay
GELİYSİN Geliyorsun
GENLERE Kendilerine
GERCİK Gıcık.
GERGÂH Gergef
GERGEÇ Çamaşır serilen ip
GIHIRDAK Kuyruk yağının eritilmesiyle elde edilen içinde az miktarda et bulunan katılaşmış yağ.
GINPICAA Sapı tahta olan büyükçe bıçak
GIYGICI Kemancı
GIYYIK Çuvaldız/büyük iğne
GIZDIRMA DUDMAK yüksek ateşli olmak,ateşlenmek.
GİDİŞMEK Kaşınmak
GOĞURTMAK Bırakmak, salmak.
GOLÇU Bekçi
GOOŞ Koğuş
GÖRE Güya
GÖTÜMLENMEK Gereksiz yere kapris yapmak...
GÖYÜN Gönül
GULUNÇ Sırt
GURU YER üzerinde örtü olmayan yer.
GUVARMAK Bırakmak
GÜLLE Misket
HABBAB Takunya
HACET YERİ Yatak&yorgan rafı
HAKEKE Bir çocuk oyunu
HAKİYE Hikaye
HAKMET Hikmet
HALFE Hademe/hizmetli/usta yardımcısı
HALLE Buğday ve şıra kaynatan kazan
HALLİK Yöreye has bir koyun cinsi
HAMADAN Tepsi
HAMEYLİ Gümüşten yapılan boyundan göğse kadar uzanan birtür kolye
HAMIT Atların boynuna geçirilen boyunduruk
HAMPARA Büyük ve beyaz sert taşlar
HANEEN ULUĞU Gereksiz konuşma
HANEK Konuşmak (Laf)
HANİFİ Musluk /çeşme
HAP HAP Takunya
HARA Neresi
HARADAN Nereden
HARAF Bakımsız
HARAL Kıldan yapılmış büyük çuval
HARAL Kıldan yapılmış büyük çuval
HARBUL Tahıl elemekte kullanılan elek
HARPANADAK Aniden
HARRAF Tarla başlarına açılan ağzı çok geniş kuyu
HARTİK HURTİK Eğri büğrü, biçimsiz
HAS Marul
HASITLAMAK Kıskanmak
HAŞIL Dokuma
HAŞLAMAK Para harcamak / pişirmek / birine kızmak sözle mahçup etmek
HAVARA Eski antep evlerinin yapımıda kullanılan bir tür kireç taşı.
HAYAD Avlu, bahçe
HAYCE Hatice
HAYDE Yöreye has altı kösele üstü deri
HAYİR İncir
HAYLA Nasıl
HAYRAT İçinde su depolanan üstü kapalı yer / hayır için yapılan hertürlü iş
HAZNE Kiler
HAZVEL Korlanmış ateş
HAZVEL Kötü, işe yaramaz
HEDİK Kaynatılmış buğday
HERİF Bey, adam
HEYİRMEK Çocukların neşeli birşekilde oyunlar oynaması
HIMSIMA Yemeğin tadının bozulması.
HIRHIZ Hırsız
HISIM Akraba
HİM Bina temeli
HORANTA Aile fertlerinin tümü
HÖNÜSÜ Bir üzüm çeşidi
HÖSGÜT suskun, sessiz sakin insan
HÖSÜN Hüseyin
ISTIFIL OL Bildiğin gibi yap (allah seni nasıl biliyosa öyle yapsın)
İDARA ÇIRA Gaz lambası
İGİNİK Dizanteri
İLİKLEMEK Düğmelerini kapatmak
İNCE SAZ Orkestra
İNNE İğne
İTEĞİ Ekmek yaparken üzerine un konulan bez
İZAR Kara çarşaf
KAHGE Kaake/ramazan bayramında yapılan yuvarlak,sert simit
KALEM AÇKI Kalem traş
KARSAMBAÇ Pekmez ve karın karışımıyla yapılan bir tür soğuk tatlı
KASEFET BASMAK Uyuklamak, esnemek
KASNAK Antep işi işlemek için kullanılan iki çember şeklindeki tahtadan yapılmış düzenek.
KASTEL Çeşme
KEÇİK Bir tür eşarp bağlama şekli
KELEP Yumak(iplik yumağı)
KELLE Kez, defa, kere
KEMÇİK Konuşan kişinin ağzını eğerek konuşması
KENEYİ İnadına
KERCETMEK Taklit etmek
KISKAÇ Çamaşır mandalı
KİNE Ki
KİZZİK Hayvan bağlamak için yere çakılan demirden veye tahtadan yapılmış kazık
KOLÇAK Yolma yolunurken kola takılan bir tür koruyucu bez
KÖSNÜK İşe yaramaz
KÖYNEK Eteği dizlere kadar uzanan bir tür gömlek
KÜBBAN Bir pide çeşidi
KÜF Takke/başlık/şapka/bere
KÜNCÜ Susam
KÜNEFE Kadayıf
KÜŞÜMLENMEK Ağır ikram, saygı, büyük yardım vs. Görüp altında ezilmek, mahçup olmak.
LİRİK ÇIRA İçine zeytin yağı konulup ucundaki fitilin yakılmasıyla aydınlatmada kullanılan alet
LOĞ Taştan veya demirden yapılmış silindir şekindeki alet
MAAMED Mehmet, muhammet
MAASİM Gariban/suçsuz/masum
MAAYER iyi, kaliteli /garantili
MADDAA Ev yapımında kullanılmak üzere yerdeki taşlar kesilerek oluşturulmuş büyük cukur veya magara şeklini almıs yerlere verilen isim
MADE Mide
MAHMİL Duvarın içine yapılmış dolap
MAHRA Sebze kasası
MAHRA Derinliği olan sandık / dara
MAKLAP Samanlık
MALAK Pantolonun alttarafının katlanmış hali
MALHITA Kırmızı mercimek
MASAMMAK Merdiven basamağı
MASMANA Zeytin yağı ve sabun üretilen yer
MAŞARA Tarla sulaması için oluşturulan alan
MAŞRABA Sürahi
MEKİNE Kamyon
MELHAFE Seyrek dokunmuş kumaş
MERÇ Taban suyu yakın olan yer.
MESES Ucu demirli sopa
MEŞEFE Banyo havlusu
MEŞŞEFE Peştamal
MEYMENETSİZ Sevilmeyen
MIH Çivi
Mıhrıs Cimri
MIRRIK Cıvık çamur
MİL Örgü şişi.
MİNDEL Bezden veya kauçuktan yapılmış üzerine oturmak için kullanılan yaygı
MİNTAN Gömlek
MİSKİLİM: Güzel / değerli, paha biçilmez
MİŞ MİŞ Kayısı
MUMBAR Dolma yapımında kullanılan bağırsak
MUNDAR Bozulmuş / kullamılmaz hale gelmiş
MUTLAK Muska
NACAR Marangoz
NAHIR Büyükbaş sığır sürüsü
NAVAHT Ne zaman
NEÇE Nice
NEÇEYE Kaç para
NİŞ Hafif nemli yer
OFURTMAK Abartmak
OĞARTMAK Onarmak / atmir etmek
OĞURLAMAK Hırsızlık yapmak
OKLA LOMBA Florasan lamba
OLDOO Olduğu
OSURTA OSURTA zorla, cebren
OVAĞANÇAK O zamana kadar
ÖDÜNLÜ OLMAK Korkmuş kişi
ÖKENMEK Birisinin konuşmasını taklit etmek
ÖKSEMEK Özlemek
ÖLBE Tahtadan silindir şeklinde kap
ÖLBE KAPAA Tahtadan yapılmış kutunun kapağı
ÖRKLEMEK Hayvanı otlaması için bir yere bağlamak
ÖRTME Bir nevi balkon
ÖTEBERİ Muhtelif eşya
ÖTEE Öteki
PASKİL Kantar
PATLAK Plastik su bidonu
PENDİR Peynir
PERÇEM Saçın ön kısmı
PEYBAZ Salata
PİN Tavuk kümesi
PİSİK DAŞŞAA Bir tür tatlı
PİSİK Kedi
PİSSİK Kedi
PONTUR Pantolon
PÖÇ Kalça
PUHARA baca
PUSMAK Diz çöküp oturmak
RAFİK Arkadaş
SAA Sana
SAAN Tabak
SAASI Küçük kürek (saksı)
SAEP Sahip
SAHDEN Gerçekten
SAHO Ceket
SAHRE Piknik
SALLAMA Kalınca yapılmış ekmek
SAMSAK Sarmısak
SANGOLOÇ Tahtaravalli
SARAT Kum elemede kullanılan kare veya dikdörtgen şeklindeki elek
SAVAN Sofra bezi / halı veya kilimin üzerine örtülen açkı
SAVUŞ DA GET / KO DA GET (defol git)
SAYA İş önlüğü
SEBİL Bedava
SEKİ Bahçeli evlerde genellikle yaz aylarında oturmak için kapı veya pencere önlerine yapılan yer seviyesinden yüksekçe olan yer
SELE Çamaşır konulan plastik sepet
SELLİF ETMEK Ortalığa düşürmek, sebil etmek
SEN SAA İYİ BAK Kendine iyi bak
SERPENE Bağda üzümü kaldıran çatal sopa
SINDAK Kuytu köşe
SINDI Makas
SIYIPMAK Kaymak
SIYPANCAK Kaydıraç
SIYPMAK Kaymak
SİFTAH İlk
SİGEÇ Bahçe kenarındaki çit.
SİLECE Hayvanların üzerine yük yüklemek için demir veya tahtadan iki tarafı birbirine eşit yapılan sepete benzeyen yapıt
SİLLE Tokat
SİNİ Tepsi
SİRLİ SİTİRLİ Tertipli / düzenli
SİYPANCAK Kaydırak
SOKLANMAK Söylemek / kızmak
SOKU Bulgur,ezmek için taştan yapılan yer
SOMYA Kanepe
SONA Sonra
SOYHA Günlük yaşamda giyilen kıyafet
SÖBELEK Mısır koçanı
SÖHÜR Sahur
SÖÖRME Patlıcandan yapılan yemek
SÖÖRME Patlıcanın közde pişirilmiş hali
SUFRA Sofra
SULAMA Şeker, yağ ve hamurdan yapılan yemek
SUMAĞI BARABAR Suyu çıkana kadar
SUMSUK Yumruk
SUMSUK Yumruk
SUVAŞMAK Sıvaşmak, yapışmak, bulaşmak
SÜLLÜM Tahta merdiven
SÜYÜK Saçak / çatının saçak kısmı
ŞABŞAK Bir litrelik plastik sürahi
ŞAHIL Eşek, at veya katırın üzerinde su taşımak için kullanılan ve hayvanın semerinin üzerine konan bir tür dengeleyici mekanizma
ŞAK Yolluk şeklinde dokunmuş ince uzun kilim
ŞAMŞAM ŞAKIMAK Pırıl pırıl parlamak
ŞARMITA Ahlaksız (kadınlar için)
ŞARPA Eşarp
şimel avuç
ŞİMELLEMEK Avuçlamak
ŞİNDİ Şimdi
ŞORAK Tuzlu
TABAAT Huy
TABAKA İçerisine tütün konulan kutu
TADİYA GELİY, DA BAA, GEÇİL DEY İşte oradan geliyor, daha da bana cekil diyortadiyaişte orada
TAĞA Pencerenin alt kısmındaki kenar
TAHARLAK Makara
TALGIN Ölen kimsenin defnedildikten sonra hocanın mezarın baş tarafına geçerek telkinde bulunması/telkin
TAMAH Bencil/cimri
TAMAN AA İşte burada
TAMAN Değil mi? Anlamında kullanılan soru tümleci
TANDIR Tahtadan yapılmış ufak masa şeklindeki yapıtın içine köz halindeki ateşin mangalla konularak ısınmada kullanılan araç.
TAPLAMA Bir çeşit ekmek
TARPADAK Ansızın/aniden
TAS Bardak
TAŞKALA Telaşlanma / panik
TAYKEŞ Çift olan bir şeyin çiftlerden her birinin diğerinden farklı olması
TEBELLEŞ Sataşmak
TELBİS ETMEK Ekimden önce araziyi bol su ile sulamak
TELİS Kendirden yapılmış çuval
TEMETOS Domates
TERŞİ Elde ip eğirmek için kullanılan tahtadan yapılmış bir alet
TEŞT Çamaşır yıkanan geniş kap
TEZZE Taze
TİNTABAAT Titiz
TİYARA Teyyare, uçak
TİYEK Asma fidanı
TOPAÇ Kuşbaşı şeklinde doğranmış etin, daha sonra yanilmek üzere kavrulup tuzlandıktan sonra, yumruk büyüklüğünde sıkılmış hali
TOSBAĞA Kaplumbağa
TÖÖT Ölen kişi için ölümünden birkaç gün sonra ölenin ruhuna bağışlanmak edilmek üzere 70000 adet tevhid (la ilahe illallah) söylenmesi./tevhid
TUMAN Don
TUMANCAK İnsanın göbekten aşağısını açık olması hali
TÜSBEH Tespih
UMSURUK OLMAK Çok istenilen bir şeye ulaşamama veya azla yetinme)
UŞAK Çocuk
ÜDÜRGÜ Matkap
VIRVIRİK İshal olmak
YAALIK Mendil
YAĞN Sırt. "yağnım balhiy"
YALBIRDAK Yarı çıplak
YALDIR CILBAK Yarı çıplak
YALYANAK Çıplak ayaklı yalın ayak
YANNIK Ayran yapmaya yarayan araç
YARLIK Önlük
YAVAN Çirkin
YAZALAMAK Yüzeye yaymak
YAZLIK Dam (çatısı olamayan evlerde yaz aylarında oturulan kısım)
YEKİNMEK Kalkıp fırlamak
YEMENİ Deriden yapılan el yapımı ayakkabı
YEN Yeğin, çok
YENİCE Yeni ekilmiş bağ
YENLİCEK Hafif
YERENNİK: Yarenlik, şaka
YILIK BIRAKMAK Hafif açık bırakmak ( kapi, pencere, dolap)
YIRAQ Uzak
YOORUM Yahu / hitap şekli
YUMAK Yıkamak
YUNMAK Banyo yapmak, yıkanmak
ZABIK
ZAHTER Kekik
ZAHVUR Kurutulmuş sarı çiçek
ZANBIRLANMAK Kızmak öfkelenmek
ZEMBİL Lastikten yapılmış kulplu sepet
ZEVZİR Küçük siyah renkli göçmen kuş
ZIRZA Kapı sürgüsü
ZİBİL Hayvan gübresi
ZİKKE Hayvanları bağlamaya yarayan demir
ZOGUMLENMEK Sinirlenmek
ZONTURLU Öfkeli / kızgın
ZUBUN Kadınların giydiği boydan aşağı elbise

Kaynak: https://gazianteplim27.tr.gg/Anteplice-S.oe.zl.ue.k.htm
Collapse


 
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
"Antep'te Bazı Lakaplar" May 31, 2018

--Alıntıdır--

GAZİANTEP'TE LAKAPCILIK
Tarihin akışı içinde her sosyal toplumun kendilerini yönetenlere ve birlikte yaşadıkları sosyal yaşantılı bütünlük içinde birbirlerini tanıma konusunda belli bir sembolizeleri vardır. Aynı zamanda bu tanıma biçimi gelecekteki kuşaklara hikayeler ederken, bu kaybolmayan kelimelerle süsleyip miras etmeleri anlatıma ayrı bir dil üslup katmaktadır. Birçok sosyal davranışı bile karanlıklara gömmeyecek bir �
... See more
--Alıntıdır--

GAZİANTEP'TE LAKAPCILIK
Tarihin akışı içinde her sosyal toplumun kendilerini yönetenlere ve birlikte yaşadıkları sosyal yaşantılı bütünlük içinde birbirlerini tanıma konusunda belli bir sembolizeleri vardır. Aynı zamanda bu tanıma biçimi gelecekteki kuşaklara hikayeler ederken, bu kaybolmayan kelimelerle süsleyip miras etmeleri anlatıma ayrı bir dil üslup katmaktadır. Birçok sosyal davranışı bile karanlıklara gömmeyecek bir öncülük eder. Bu çıkış yörenin kendine has şivesiyle, sofrasıyla, sahresiyle, o yörenin özelliğini taşır ki bu konuda yöremizde en belirgin özelliği LAKAP'çılıktır. Gençliğini yaşayan günümüz Anteplisi geçmişi günümüze taşıyarak hatırlar kanısındayız. Kaynağı belli olmayan bu yakıştırma, kişinin tanımasında ömrü boyunca bir simge olarak kalıyor, hatta ölümünden sonraki anılışta bile anılıyor.

YUKARIBAYIRDAN;
UZUN ÜMİT (YOL YEMEZ)
ŞEFTALİ MAMET
MAFYA (HELO)MAMET
KILLI HÖSÜN
KARPUZ MUSTAFA
KÖR HAMİT
KIRCA HACİ
ŞERİF HAMİT
EŞŞEK MAMET
GARA HASAN
SOMUN KIRAN SAVAŞ
CANTI KIRIK MAMET
BOYNU KİRLİ RESUL
AYI MURAT(103)
EMZİK MUSTAFA
+18 MUSTAFA
USTURA İBO
BOKLU SERVET
LEVYELİ DELİ (APO)
PORTAKAL MUSTAFA
PANO MUSTAFA
ALTAK MAMET
GIRGAMAR CUMA
KEPİK HASAN
SECAAT MAMET
HAPCI İSMET,
TAPCI MAMET
BOKSÖR MUSTAFA
DÜTDÜRÜ ALİ
UZUN MESUT
İNGİLİZ PAPANI(İNEK FATİ )
ŞARAPCI BÜLENT
YUMURTA MUSTAFA
SEXSİ HAKAN
TAVUK MUSTAFA
TEK DAŞAK REŞİT
ALTI PARMAK GÖKHAN
7/5 MURAT
ŞAŞI HASAN
HAVUÇ HÜSEYİN
KELLESİ BÖYÜK İTRİS
TAVUK CEYAR
FAYİZCİ ŞIHO
TEYO İSMAİL
HAMMAL ŞIHO


Fiziğine göre:

Ayağı büyük Nuri
Altındişli Hayriye
Beli bağlı Ziya
Çil Sakıp
Çintik Ali
Çolak Hafız
Gözü büyük Apto
Heryanı Mamet
Hıra Selahattin
Hoylu Kemal
Kadife Muhittin
Kafa Sami
Kara Hüseyn
Kel Ali
Kelle Cevat
Kör Seyit
Kör Vakas
Küçük Mustafa
Küp Halil
Ölü Mustafa
Sarı Sakıp
Sıypalak Mamet
Şişko Celal
Topal Hayri
Yirik Adil
Yumurta Kemal
Dişlek Mamet
Çatal Seyfi
Çöpten Düzme Cemil

Huyuna göre:

Baba Hüsnü
Deli Kerim
Gavur Haci
Hababam Ökkeş
Kadı Fuat
Kekeç Cemil
Kız Emin
Kertik Abdullah
Komik Abdullah
Peder Mamet
Pepe Edip
Şecaat Abdullah
Sıfırcı Faik
Sporcu Abdurrahman
Şarmıta Hanifi
Tabiat sahibi Kadir Ağa
Tampdcu Mahmut
Taşkıran Bektaş
Trafik Abdullah
Zorba Raşit
Piç Halil
Çengel Hayri
Dede Burhan
Gavur Hacı
Teberik Haci
Pat Osman

Mesleğine göre:

Alacacı Abdurrahim
Berber Hoca
Bıçakçı Kasım
Boyacı Şemsi
Böncü izzet
Çarşı ağası Hakkı
Çıkıkçı Zekeriyya
Dişçi Hayri
Doktur Mecit
Darakçı Mustafa
Duz Müdürü
Ekmekçi Nevres
Fıstıkçı Sakıp
Hamamcı Halil
Havlacı Kara
İğneci Zeki
Kadın Hoca
Kasap Mahap
Kanevetçi Taha
Kebapçı imam
Kuyumcu Kazım
Koyuncu Ali
Mando Kiya
Mütevelli Ahmet
Noter Hakkı
Oduncu Mahmut
Otelci Muhittin
Pansumancı Hacı
Terzi Nuri Sazcı Fahri
Yoğurtçu Mamet
Küp Halil

Karpız kiya

Tombak kiya

Dilki Osman

Tellik kiya

Alluş kiya




Aile adına göre:
Karnıyırtık ağil
Ali Battal
Battal Bey
Babaoğlu Ali
Beyaz Hüseyin
Boklu ali
Dai Ahmet Ağa
Güllü Sait
Gürsel İhsan
Hafız Şahin
Hamut Hüseyin
Mavi Sabri
Maaşın oğlu
Patpat Nuri
Söylemez Lütfi
Şıh Celal
Höttünün oğlu Hayri
Irk, Milliyet:


Acem Kerim
Arap Ali
Çingan ibo
Çerkeş Kemal
Alaman Ökkeş
Kürt Celal
Muhacir Recep
Yafıdi Leyla
İngiliz Mamet
Babi Ferit

Memleketine göre:

Araptarlı Ahmet
Anlılı Hasan
Bağdadi Selim
Berecikli Ahmet
Boyno Memik
Halepli Münir
Harputlu Ahmet
Kilisli Turgut
Lohanlı Mustafa
Maraşlı Nuri
Mısırlı Tevfik
Nizipli Nusret
Samlı Hüseyin
Sivaslı Kemal
Şamlı Selahattin
Tokatlı Ahmet

Benzetmeler:

Ayı Mahmut
Cücük Mahmut
Eşşek Mustafa
Horoz Süreyya
it Ali
İnek Halit
Kadana Feride
Karakurt Mustafa
Kinko Adil
Ördek Kemal
Pişik Ahmet
Serçe Mamet
Sıçan Ali
Tazı Ahmet
Çepni Kudret
Karışık:
Adaş Hüsam
Ammi Şakır
Hayri Efendi
Hikmet Baba
Hötöt Şakir
Maruf Baba
Mister Kamil
Boku yoğun Memik
Rakkuş Bacı
Şarlo Haydar
Tarçın Halil
Gabye Mustafa

Askerlik durumu:

Asker Ali
Çavuş Celal
Bölük emini Hasan
Gedikli Hamit
Kolağası Mustafa
Mülazım Ahmet
Tabur imamı Ziya
Paşa Mamet
Yüzbaşı Ömer



OSSUK ALİ

HÖRTÜK ŞERİF

GOMGUYRUK MAMED

İBİŞ HOCA

ÇETO HOCA

ZOM HALİL

GAMALI DURAN

ÇITTIK CUMA

HAMO CUMA

KEKEÇ MÖHÜTTÜN

KÖTÜCENİN HÖKKEŞ

PALLO CUMA

CAMIZ CUMA

KEPİR ALİ

TAYKEŞ HAMİT

KAMALAK ALİ

İSTANBULLU MAMED

ZOMBO HALİL

ESE MAMDELİ

HAMİŞ MAMDELİ

GIZ HÖKKEŞ

KELEBACIM HÖSÜN

GÖZLÜK AHMED

HACAMAT HÖGGEŞ

TELİS ALİ

TAVIK ALİ

CÜCÜ BEKİR

GUBUK AHMED

KIRÇIL HÖSÜN

VICIK MAMDELİ

BEYİR ALİ

PALTA HALİL



SARI MAMED

EŞŞEK ŞIHO

TİNTİN HASAN

YAĞSIZ KELLE

CÜCE HÖGGEŞ

ATAŞLAMA ŞEFİ MAMEDALİ

KEL BİLAL

TAHSİLDAR HALİL

ÇÖPO EHSAN

BAKKAL MİÇO

CİKİR CUMA

ALA SANİ

GIYIK SABRI

HORUZ ALİ

DAVŞAN HALİL


GARA GÜLO

HÖKKÜLÜ ŞIH

ZABIN ÖKKEŞ

HÖDÜR ALİ


Kaynak: https://gaziantepliyiz27.tr.gg/Antep-h-te-Bazı-Lakaplar.htm

[Edited at 2018-05-31 04:22 GMT]
Collapse


 
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
Duyduğum, bildiğim, taktığımız, takılan lakaplardan bir demet May 31, 2018

KÖR İSMAİL
FATMA ALİSİ
SAFS.KEN HARUN (Saf görünümlü, kurnaz olması nedeniyle)
GILDIR BAKI
ZÖBER
YÖRÜK HASAN
FOKSİ KETTLER (Fonksiyon sorularını çok seven Alman matematik öğretmenimizin lakabı)
MOLLA ÖĞRT'MEN (Mehmet Ali Öğretmen)
KADI GOCA
KADI AĞMAT
SAVRAN HÜSEYİN
BERBER EYÜP
EĞRİ ŞOFÖR
KALAYCILAR -> GALEYCİ HASAN (Kalaycı sülalesinden Hasan)
İSMAİLLER -> (Dedemin adıyla s
... See more
KÖR İSMAİL
FATMA ALİSİ
SAFS.KEN HARUN (Saf görünümlü, kurnaz olması nedeniyle)
GILDIR BAKI
ZÖBER
YÖRÜK HASAN
FOKSİ KETTLER (Fonksiyon sorularını çok seven Alman matematik öğretmenimizin lakabı)
MOLLA ÖĞRT'MEN (Mehmet Ali Öğretmen)
KADI GOCA
KADI AĞMAT
SAVRAN HÜSEYİN
BERBER EYÜP
EĞRİ ŞOFÖR
KALAYCILAR -> GALEYCİ HASAN (Kalaycı sülalesinden Hasan)
İSMAİLLER -> (Dedemin adıyla son 100 yıllık sülale lakabımız)
AŞÇI MUSTAFA -> 100 yıllık İzmirli akrabalarımdan birinin Cumaovası'ndaki lakabı)
DELİ MUAMMER (Karaman'ın en sevilen insanlarındandı. Allah Rahmet eylesin -> Heykeli bile var)
FOSFORLU MAĞMIT (babamın lakabı -"fosforlum" türküsünü güzel söylermiş)
DELİ ATLAN (Benim bu)

Almanya'dan: (Kimse kimsenin Türkiye geçmişini çok iyi bilemeyeceği için genelde "nereli" olduğına bakılarak verilirdi bu lakaplar..
NEVŞEHİRLİ MEVLÜT
SİVASLI MEHMET
ANTEPLİ MUSTAFA
.
.
.
------------
Daha çok var da acele yazdım..

*Bu sitede tanıma şerefine nail olduğum forum arkadaşlarım için de ne lakaplar hazırladım bir bilseniz.. Onların lakapları bende saklı (şaka şaka)


[Edited at 2018-05-31 03:48 GMT]
Collapse


 
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
BULGARİSTAN VE YUNANİSTAN TÜRK AĞIZLARINDA KULLANILAN ... (I) Jun 4, 2018

--Alıntıdır--

BULGARİSTAN VE YUNANİSTAN TÜRK AĞIZLARINDA KULLANILAN ARGO YAPILAR ÜZERİNDE BİR SINIFLANDIRMA ÇALIŞMASI (I)
Özden, Muharrem.1
Doğan, Levent. 2


Kırcaali
1

Öz Farklı bir anlaşma biçimi sağlamak üzere aynı meslek veya topluluktaki insanların ortak dildeki kelimelere özel anlamlar vermek, bazı kelimelerde değişiklik yapmak, dilin lehçelerinden, eskimiş ögelerinden ve yabancı kökenli biçimlerinden de yararlanmak suretiyle oluşturdukları, herkesçe anlaşılmayan kelime ve deyimlerden oluşan, gereğinde mecazlı anlamlara da yer veren özel dil veya söz dağarcığı şeklinde tanımlayabileceğimiz argo kullanımların, Bulgaristan ve Yunanistan Türk ağızlarındaki tasnifi üzerine yaptığımız bu çalışmanın temel amacı, söz varlığı bakımından Türkçenin zengin yapısı ve kullanım çeşitliliği hakkında genel bir fikir vermektir.
Anahtar Kelimeler: Argo, Türk Ağızları, Sınıflandırma, Özel Dil.

A CLASSIFICATION STUDY ON SLANG STRUCTURES USED IN BULGARIAN AND GREEK TURKISH ACCENTS
Abstract
The aim of this study is to classify the slang language uses defined as special language or vocabulary, and to give a general idea about the rich structure and diverse usage of Turkish in terms of vocabulary in Bulgarian and Greek Turkish accents. The study also focuses on the metaphorical meanings, including words and idioms that are not widely understood, created by people in the same profession or community; to give different meanings to specific words; to benefit from foreign language structures; to make changes in certain words.
Keywords: Slang,Turkish Accents, Classification, Special Language.

Giriş
Toplumsal dil türleriyle toplumsal katman, din, etnik grup gibi etkenler göz önünde tutularak incelenir. Ancak toplumsal grupların birbirleriyle ilişkileri, toplumsal dil türlerinin kesin sınırının çizilmesinde güçlük doğurur. Araştırmacıların üzerinde görüş ayrılığına düştüğü dil türüyse işlevsel türdür.

Bazı araştırmacılar, deyiş biçimleri (üslup/style) ve özel dilleri işlevsel dil türleri olarak değerlendirir. Bu görüşe göre, bir birey iş yerinde meslektaşlarıyla, kendisinden üst düzeyde bulunan bireylerle,evde yakınlarıyla farklı deyiş biçimleri kullanarak iletişim kurar. Bu görüş ayrıca özel dilleri, teknik dilleri, argoyu ve ticarî dilleri işlevsel dil türlerinden sayar.

Bir başka görüş de özel dillerle deyiş biçimlerinin birbirinden ayrıldığını savunur. Buna göre törensel, resmî, rahat, samimi gibi deyiş biçimleri ile doktorlar, pilotlar, bankacılar, satıcılar, müzikseverler, dilbilimciler gibi meslek ve toplumsal grupların kullandığı özel diller farklıdır.3

Bu görüşlerden hareketle argonun ‘işlevsel özel bir dil’ olduğu sonucuna varılabilir. Argo, her ülkede, her dilde görülen, toplum içinde bir kesimin ya da öbeklerin farklı bir biçimde anlaşmayı sağlamak amacıyla oluşturduğu özel bir dildir.4 Argo, 13.yüzyıldan itibaren dar bir çevreye özgü, bozuk dil olarak varlık göstermiş, 15.Yüzyılda özellikle hırsızların kullandığı gizli dil olarak belli dokümanlarda tespit edilmiştir.5 Argo, Fransızcada ‘hırsız ve dilenci dili’ olarak ortaya çıkmıştır. Türkçede de ‘lisân-ı erâzil’, ‘lisan-ı hezele’,‘külhanbeyi dili’ ve ‘kayış

1 Yrd.Doç. Dr. - Trakya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Bölümü - [email protected]
2 Yrd.Doç. Dr. - Trakya Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü - [email protected]
3 König, Güray Çağlar (1991), Toplumdilbilim Açısından ‘Dil’ Ve ‘Dil Türleri’ Kavramları Üzerine, Dilbilim Araştırmaları, Hitit Yayınevi, İstanbul, S.61-70.
4 Aksan, Doğan (1998), Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Tdk Yayınları Ankara.
5 Guıraud, Pierre (1956), L’argot, Paris. Presses Universitaires De France, Boulevard Saint-Germain.
dili’ olarak tanımlanmıştır.6 Argo esas itibariyle yazı dilinden çok bir konuşma dilidir.7 Ancak argonun da Türk dilinin ilk sözlüğü olan Divân-ı Lügati’t-Türk’ten itibaren kayıtlara geçmiş olduğu tespit edilmiştir.8 Bundan sonra Türkçede basılan ilk müstakil argo sözlüğü A.Fikri’nin Lugat-ı Garibe adlı eseridir.Günümüzde en kapsamlı argo sözlüğü Hulki Aktunç’un ilk baskısı 1990 yılında yapılan Büyük Argo Sözlüğü’ dür.9 Çalışmamızda Derleme sözlüğüyle birlikte bölgeyle ilgili yapılan 14 farklı çalışmadan hareketle argo yapılar üzerinde yoğunlaşılmıştır.

1.Cümleler
alda sok bu kızın götüne bacaklānı:Al da sok bu kızın götüne bacaklarını. (RAZN)
alvalamı alan orospu:Kızçocuğu dünyaya
geldiğinde söylenen söz. (BDAD)
aldım kızını sıştım yuvasına:Kızı aldıktan
sonra bazı damatların kız tarafına uyguladığı tavrı anlatır. (BDAD)

2.Deyimler
açığ āzlılık: Boşboğazlık. (DRTAS)
anası koşalanmak:Çok hırpalanmak, ezilmek. (BDAD)
anasına sattığım:Anasını sattığım. (DTYASO;
RAZN)
asfalyası atmak:Çığırından çıkmak, sinirlenmek. (GTABKK)
aygıra çekmek:Kısrağı çiftleştirip
tohumlamak. (BDAD)
bok pançalamak:Pis bir durumla karşılaşmak. (BDAD)
boku katıklanmak:Yenmemesi gereken
değerli bir yiyeceğin yenmesi durumunda
söylenen bir sitem sözü. (BDAD)
boşbōzluk/boşbōzduk: Boşboğazlık. (DRTAS)
danayı çatı kopaatmak:Asap bozmaya
çalışmak. (BDAD)
direksiyon sallamak:Motorlu taşıt kullanmak. (GTABKK)
dümen kullanmak:Bir işi kurnazca yönetmek. (GTABKK)
dümen yapmak:Dalavere, hile ile birini kandırmak, aldatmaya çalışmak. (GTABKK)
dümenine bakmak:Şartlar ne olursa olsun çıkarını gözetmek. (GTABKK)
film çevirmek: Eğlenmek, hoş vakit geçirmek. (GTABKK)
fiyaka satmak: Gösteriş yapmak, çalım satmak. (GTABKK)
fora etmek: Çekip çıkarmak. (GTABKK)
götünê iisi sokmak: Birilerini çok kızdırmak, çok rahatsız etmek. (BDAD)
götünê raat batmak: Sebepsiz isyan etmek.
(BDAD)
güde kadar: Çok, fazla anlamında kullanılan
kalıplaşmış argo bir ifade.
(BTGA.57:Gümülcine-Gerdeme)
iki ucu boklu diinek: Tutulacak yeri olmayan
karışık durum. (BDAD)
işkêmbêdên atmak: Düşünmeden söylemek. (BDAD)
dümen çevirmek: Hileye, düzene başvurmak. (GTABKK)
kaçamak yapmak: Evli insanın gizli gizli başka kadınlarla flört yapması. (BDAD)
6 Devellioğlu, Ferit (1990), Türk Argosu İnceleme- Sözlük, Aydın Kitabevi,Ankara.
7Asiltürk, Bâki (2002), “Modern Türk Şiirinde Argo-İki Örnek. Metin Eloğlu-Salâh Birsel”, Türk Kültüründe Argo, Türkistan ve Azerbaycan Araştırma Merkezi Yayını (SOTA), Hollanda, S. 183.
8Aktunç, Hulki (2002), Büyük Argo Sözlüğü, Yky, İstanbul.
9 Mangır, Mediha (2009), Osman Cemal Kaygılı’nın Eserlerindeki Sözvarlığı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dn: Prof. Dr. Mustafa Özbalcı, Samsun.
kancayı takmak: Musallat olmak. (BDAD)
kêllê uçuumak : Baş kesmek, acımamak. (BDAD)
kêllêyi toobaya koymak: Ölümü dahi göze alarak bir işe girişmek. (BDAD)
kıç atmak: Razı olmamak. (BDAD)
kıç attıımak: Zorlamak, püskürtmek. (BDAD)
kıç üstü otuutmak: Zor durumda bırakmak. (BDAD)
kıçına bakalak dönmêk: Bir yerden olumsuz
ve sert cevap almak. (BDAD)
kıçına sokmak : Gereksiz bir şey için söylenir. (BDAD)
kıçından kıl kopaatmamak: Fazla cimri
olmak. (BDAD)
kıçını kaldıramamak: Yerinden kalkmaya
üşênmêk. (BDAD)
kıçını yııtmak: Bağırıp çağırmak. (BDAD)
kıçını yıkamaa bilmêk: Kendi hizmetini
yapabilmek. (BDAD)
kııkından soona azmak: Kırk yaşından sonra
yakışıksız işlerde bulunmak. (BDAD)
koça gêlmêk: Koç ve koyun çiftleşmesi.
(BDAD)
kuyruuna teneki baalamak: Birini gülünç
şekilde kovmak. (BDAD)
ļopaatasını vêêmêk: Ağzının payını vermek.
(BDAD)
lüpüütüyê gitmêk: Boş yere, pisi pisine ölmêk. (BDAD)
matimaskara etmêk : Rezil rüsva etmek.
(BDAD)
maymın gözünü açtı: Artık gözümüzü açtık,
kolayca aldanmayız. (BDAD)
maymın iştaalı: Her şeye çabuk bıkan.
(BDAD)
mayna çekmêk: Kaba. Anasına sövmek.
(BDAD)
maytaba almak: Alay etmek, dalga geçmek.
(BDAD)
mındar gitmêk: Mekruh ölüm. (BDAD)
nalları dikmêk: At veya eşeklerin ölmesi.
(BDAD)
palavra atmak/sıkmak: Olmamış şeyleri gerçekmiş gibi söylemek, abartarak anlatmak. (GTABKK)
paranna kepazê olmak: Parası olduğu halde bir iş çevirememek. (BDAD)
pasaportununu vermek: Kovmak, işten atmak. (GTABKK)
piidaa olmak: Peydah olmak, ortaya çıkmak.
(BDAD)
rest çekmek: Herhangi bir konu hakkında sert ve kesin konuşmak. (GTABKK)
sıkı götlü olmak: Zorlukların üstesinden gelme gücüne sahip olmak. (BDAD)
su dökmek: İşemek, küçük abdest bozmak. (BTGA. 245:Gümülcine-Omurluköy)
şarj etmek: Bir şeyi anlamaya, kavramaya başlamak. (GTABKK)
takaza etmêk: Azarlamak, gücendirmek, sitem etmek. (BDAD)
tapa yapmak: Başa kakmak. (BDAD)
tilkilik yapmak: Kurnazlık yapmak. (BDAD)
tüküüdüünü yalamamak: Verdiği sözdên
dönmemek. (BDAD)
uçkur işi: Müstehcen, seksle ilgili. Belden aşağı. (BDAD)
uçkuru kopmak: Çok sevmek veya hoşlanmak anlamında söylenir. (BDAD)
uçkuruna saayip olmak: Erkeklere teslim
olmamak. (BDAD)
uçkuu çözmêk: Cinsel ilişkide bulunmak.
(BDAD)
varlığına sıçmak: Nefret etmek.(BKÖBTGA)
vidaları gevşemek: Kendine hâkim olamayıp sinirden uzun süre gülmek. (GTABKK)
volta atmak: Bir aşağı bir yukarı dolaşmak. (GTABKK)
voltasını almak: 1. Kasmak, savuşmak. (GTABKK) 2. Çekilmek, gitmek. (GTABKK)
yarak atlatmak: Belâya uğramak. (BDAD)
yelê kaaşı işêmêk: Kendine zarar vermek. (BDAD)
zokaya gelmek: Tuzağa düşmek. (GTABKK)
zokayı yutmak: Aldatılmak, tuzağa düşmek. (GTABKK)


3.Fiiler
apışmak:Yorgunluktan bacakları tutulmak, yürüyememek. (BTGA.41:Gümülcine-Bulatköy)
ārsızlanmak/ārsızdanmak:Arszlanmak. (DRTAS)
aşlamak:Haşlamak,azarlamak. (BDAD ;
RAZN)
ateşlênmêk: Öfkelenmek, hiddetlenmek.
(BDAD)
avgaalanmak:Bir yere doğrudan değil,
dolanarak gitmek, avgarlanmak. (BDAD)
avriklênmêk: Acele etmek, Sabırsızlanmak.
(BDAD)
aynaşmak:Oynaşmak. Sataşmak, dokunmak.
(BDAD ; RAZN)
azmak (1):Azmak. (DRTAS)
azmak (2):İnsanların kötülükleri aşırtması.
(BDAD)

bannamak:Yerli yersiz konuşmak. (BDAD)
batrinnêmêk:İhtiyarlamak. (BDAD)
baynanmak:Baynanmak. Bay, (zengin)
çocuğu gibi şımarmak, çoşmak. (BDAD)
becêêmêk:Bir kadını iğfal etmek. (BDAD)
boasamak: Boğa istemek (inek). (DRTAS)
boosamak: Boğasamak, boğa istemek.
(BDAD)
bōsamak:Boğa istemek (inek). (DRTAS)
buumaklaşmak: Karşılıklı boğuşmak,
güreşmek. (BDAD)
buynuzlanmak :Karısınca aldatılmak. (BDAD)

cartlatmak:Osurmak. (BDAD)
casalamak:Kaçmak. (BDAD)
çaapılmak:Çarpılmak, felç olmak. (BDAD)
çaapmak: Çalmak, kapmak. (BDAD)
çakmak:1. Bir şeyin farkına varmak. (BDAD) 2. Tokat atmak. (BDAD)
çalıklanmak:Acele ve dikkatsiz davranmak.
(BDAD)
çalınmak:Kaşınmak, sataşmak. (BDAD)
çalmak :Bir şeyi kapmak. (BDAD)
çapraşmak: Bozulmak, yolundan çıkmak.
(RAZN)
çatışmak:Köpek çiftleşmesi. (BDAD)
çatmak:Birine sataşmak, dokunmak. (BDAD)
çekiştirmêk: 1. Kavgaya sebep olmak.
2. Birinin dedikodusunu yapmak. (BDAD)
çêlmêk: Düşürmek. (BDAD)
çêñgêllêmêk:Ayakla çeñgel atmak. (BDAD)
çeviimêk:Çevirmek. Ölüm işareti vermek.
(BDAD)
çıbıklamak:Çubuklamak, sopalamak. (BDAD)
çıbıklanmak: Çubuklanmak,sopalanmak.
(BDAD)
çııpıştıımak:Çırpıştırmak. Hafif tokat atmak.
(BDAD)
çıkışmak: Birini azarlamak, sitem etmek.
(BDAD)
çiinêmêk:Saygısızlık etmêk. (BDAD)
ço(r)mak: Çalmak, aşırmak. (BDAD)
çommak: Dövmek amacıyla birinin üstüne atılmak. (BDAD)
çorozlamak:Kapıp kaçmak. (BDAD)
çömmêk: Dövmek amacıyla birinin üstüne
atılmak. (BDAD)
çǖdürmek/çǖdütmek/çǖdütdürmek/çǖdüttürmek: Ayakta işemek. (DRTAS)
çullanmak:Birinin üstüne atlamak. (BDAD)
çǖmek: İşemek. (BTGA.137:Gümülcine-Kalenderköy;DRTAS)
çüüdüümêk: Çövdürmek, çişi uzağa
göndermek. (BDAD)
çüümêk: Çövmek, zıplamak. (BDAD)

dalamak: 1. Isırmak. (BDAD ; RAZN)
2. İnsanlara sözle saldırıda bulunmak. (BDAD)
dalbınmak: Dalab etmêk, girişmek. (BDAD)
delibaşlanmak/delibaşdanmak/delibaştanma: Şımarmak. (DRTAS)
domuzlanmak/somuzdanmak:Terslik etmek.
(DRTAS)
dömêlmêk: 1. Domalmak, eğilmêk. (BDAD)
2. Mec. Bir isteğe hemen razı olmak. (BDAD)
düzmêk: 1. Donatmak. (BDAD) 2. Argo İğfal
etmek. (BDAD)
düzülmêk:1. Donatılmak. (BDAD) 2. Argo
İğfal olunmak. (BDAD)
êêkeklênmêk: Erkeklenmek, karşı durmak,
diklênmek. (BDAD)

eklêmê : Vurmak, dayak atmak. (BDAD)
enceklêmêk: Yavrulamak. (BDAD)
eniklêmêk: Enik doğurmak. (BDAD)

falfaralanmak: Farfaralık yapmak. (BDAD)
falitlêmêk: İflas etmêk, batmak. (BDAD)
fallamak: Bir küfür türü, bellerim. (BDAD
fıslamak: Sessizce yellenmek, osurmak.
(BDAD)
fiñgiideşmek: Kırıtıp eğlenmek. (BDAD)
fitlêmêk: Öğütlemek, kışkırtmak. (BDAD)

gagalamak: İnsanların biribirine saldırması. (BDAD)
gazlamak: Gazlamak. Bir şeyi pahalı satıp
alanın canını yakmak. (BDAD)
gebêêmêk: Ölmek, Hristiyan ölümü. (BDAD)
gebêêtmêk: Gebertmek, öldürmek. (BDAD)
gebertmek: Öldürmek. (DTYASO)
gêêmêk: Geğirmek. (BDAD)
gıcıklanmak: Gıcık olmak. bazı nahoş
seslerden kulağın ve beynin rahatsız olması. (BDAD)
gogaalanmak: Böbürlenmek. (BDAD)
göt sıkmak: Gayret etmek, zorluklara
katlanmak. (BDAD)

hakııdamak: Horlamak, horuldamak. (BDAD)
haklamak: Öldürmek. (BDAD)
halt etmêk: Yanlış işler yapmak. (BDAD)
hapallaşmak: Tembelleşmek. (DRTAS)
haydamak: 1. Sürmek. (BDAD) 2. Götürmêk. (BDAD) 3. Sokmak. (BDAD)
hayıısızlamak: Hayırsızlamak, zayıflamak,
yıpranmak. (BDAD)
huylanmak: Kuşkulanmak. (BDAD)

ıkınmak: Ikınmak, kendini sıkmak. (BDAD)
ılıkmak: Sezdirmeden sıvışmak. (BDAD)
ırıklamak: Zayıflamak. (BDAD)
iilezlêmêk: Zayıflamak. (BDAD)
ilinmêk: Birine takmak. (BDAD)

kaatlamak: Kartlamak, yaşlanmak. (BDAD)
kaçıımak: İstek dışı çiş
yapmak. (BDAD) kaçīmak: Söndürmek, kapatmak. (RAZN)
kaçmak: Kocaya varmak. (BDAD)
kakalamak: Çocuk dilinde büyük tuvaleti
yapmak. (BDAD)
kakılmak: Kakılmak. (BDAD) 1. Bir yere
saplanmak, çakılmak. (BDAD) 2. Batmak.
(BDAD) 3. mec. Nutku tutulmak. (BDAD)
kakmak:Kakmak. (BDAD) 1. Kazığı
batırmak, saplamak. (BDAD) 2. Çivi çakmak.
(BDAD) 3. Saplamak. (BDAD) 4. Mec.
Anımsatmak. (BDAD)
kakmalamak: Kakmalamak, yumruk atmak.
(BDAD) kākmalamak: İtip kakmak. (RAZN)
kalpazannaşmak: Kalpazanlaşmak, kalpazan olmak. (BTGA.263:Gümülcine-Palazlı)
kamalamak: Bıçaklamak. (BDAD)
kamamak: Kıstırmak. (BDAD)
kañkilmêk: Ölmek, vefat etmek. (BDAD)
kapışmak: Kavga etmek. (BDAD)
karılmak: Kazların çiftleşmesi. (BDAD)
kartlaşmak: Yaşlanmak. (BTGA.382:Gümülcine-Mastanlı Mahallesi)
kavramak: Kız veya kadın çalmak. (BDAD)
kêêkinmêk: Kerkinmek. Sekste erkeklerin
yaptığı hareket. (BDAD)
kıntıklanmak: Cimrilênmêk. (BDAD)
kıstıımak: Kıstırmak, köşeye sıkıştırmak.
(BDAD)
kıyıştırmak: Cesaret etmek. (BDAD)
kızışmak (1): 1. Isınmak. (BDAD) 2. mec.
Meraklanmak. (BDAD) kızışmak (2): Hazırlanmak, başlamak. (RAZN)
kızıştıımak: 1. Hızlandırmak. (BDAD)
2. Meraklandırmak. (BDAD)
kikiidêmêk: Kikir kikir gülmêk, kikirdemek.
(BDAD)
koçsamak: Koç istêmêk. (BDAD ; DRTAS)
kodiklêmêk: Eşeğin yavru doğurması. (BDAD)
kodoşlamak: Müzevirlemek, gammazlamak. (BDAD)
kokorozlamak : Zayıflamak. (BDAD)
kopaatmak: Kavga etmek. (BDAD)
kopçalaşmak: Kavga etmek. (BDAD)
koşalamak: Kovalamak. Kaçanın arkasından koşmak, yakalamaya çalışmak. (BDAD)
koymak: Koymak. Vurmak. (BDA. 169.
Deliorman) koymak: Kabul etmek, izin vermek. (RAZN)
körüklêmêk: 1. Üflemek. (BDAD) 2. mec. Sık sık solumak. (BDAD) 3. Tahrik etmek.
(BDAD)
kösteklêmêk: Kösteklemek. (BDAD) mec.
Engellemek. (BDAD)
kuduumak: Kudurmak. (BDAD)
kuduutmak: Kudurtmak. (BDAD)
kusmak: Kusmak. (BDAD) 1. Midede olanı
çevirmek. (BDAD) 2. mec. Söylemek,
istenenleri ortaya dökmek. (BDAD)
küñküllêmêk: Yıpranıp düşkün hale gelmek.
(BDAD)
kürümêk: Bir şeyi tamamen tüketmek.
(BDAD)

ļakııdamak: Lakırdamak. (BDAD) Boş
konuşmak, lakırtı yapmak. (BDAD)
lüpêêtmêk: Dayak atmak. (BDAD)

marmak: Dövmek, maris atmak. (BDAD)
mat etmêk: Yermek, kötülemek. (BDAD)
matislêmêk: argo Ölmek, gebermek. (BDAD)
maytaplamak: Alay etmek, dalga geçmek.
(BDAD)
mıklamak: Konuşmak. (BDAD)
mıklatmak: Ses çıkartmamak,
konuşturmamak. (BDAD)
mınalamak: Dışlamak, hakir görmek, ezmek.
(BDAD)
mışkıımak: Mışkırma, burnundan solumak,
çok öfkeli olmak. (BDAD)
mokurdanmak: Kendi kendine anlaşılmaz
şeyler samırdanmak. (BDAD)
mogurdamak: Anlaşılmaz şeyler söylemek,
mokurdamak, sokurdamak. (BDAD)
moraamak: Morarmak. (BDAD)
moraatmak: Morartmak. (BDAD)
mosaatmak:Mosartmak, küsmek. (BDAD)
mostra olmak: Kendini gülünç bir duruma sokmak. (GTABKK)
mostuklamak: Dövmek, dayak atmak.
(BDAD)

naşmak: Kaçmak, tüymek. (BDAD)
ogalamak: Birini tahrik etmek. (BDAD)
orumnanmak:Kibirlenmek, büyüklenmek.
(BDAD)
öttüümêk: Öttürmek. (BDAD) mec. 1. Yalan
yapmak. (BDAD) 2. mec. Başkasının adına
çalışmak. (BDAD)
ötürüklênmêk: Koyunların ötürüğe
yakalanması. (BDAD)
ötürüklü: Ötürüklü, ishalli. (BDAD)
paamaklamak: 1. Parmakla bir şey yalamak.
(BDAD) 2. Başkasını eleştirmek. (BDAD)
paasêllêmêk: Parsellemek, parçalamak.
(BDAD)

palazlanmak: Zenginlemek, yakayı paçayı
düzmek. (BDAD)
pallênmêk: Yaltaklanmak, kuyruk sallamak.
(BDAD)
patlatmak: 1. Tokat atmak. (BDAD)
2.Gözlerini geniş açmak. (BDAD) 3. Kafa
yormak. (BDAD)
pıkmak: Hristiyanlar için ölmek, gebermek.
(BDAD)
pınpınnamak: Önemsiz işlerle oyalanmak.
(BDAD)
pısmak : Korkudan susmak, sinmek. (BDAD)
piidaalamak: Peydahlamak. (BDAD)
pipildêmêk: Oyalanmak, savsaklamak.
(BDAD)
piyazlamak: Okşamak, sıvazlamak. (BDAD)
pöösümêk: Yaşlılık nedeniyle gevşeyip
sarkmak, pörsümek. (BDAD)

sallanmak: Zayıflamak, kilo kaybetmek.
(BDAD)
samıtlamak: Samıt olmak, aptallaşmak.
(BDAD)
sanııtmak: Oyalanmak. (BDAD)
sasıtmak: Sessizce osuruk kokutmak. (BDAD)
sêêsêmnêmêk: Sersemlemek. (BDAD)
semêlêmêk: Kafayı yormak, sersemletmek.
(BDAD)
semêlênmêk: Sersemleşmek. (BDAD)
sıçmak : Kaba Sıçmak. (BDAD) 1. Doğal
yoldan dışkıyı atmak. (BDAD) 2. mec. Berbat
etmek. (BDAD)
sıınaşmak: Sırnaşmak, bulaşmak, takılmak.
(BDAD)
sısmak: Susmak. (BDAD) Ölmek. Kefere
ölümü için kullanılır. (BDAD)
silkêlêmêk: Dövmek, dayak atmak. (BDAD)
siymêk : Siymek, işemek. Köpekler için
kullanılır. (BDAD)
soymak: Hırsızlık yapmak. (BDAD)
sösêlmêk: Mayışmak, uyumak. (BDAD)
sümküümêk: Sümük temizlemek, sümkürmêk. (BDAD)
süügülêmêk:Sürgülemek. Bir işi örtbas etmek. (BDAD)
süümêk: Sövmek. (BDAD)
süvüşmêk: Sövüşmek. (BDAD)

şapııdatmak: Şapırdatmak. (BDAD)
şapşallanmak: Gevezelenmek, dalkavukluk
etmek. (DRTAS)
şımaamak: Şımarmak, çoşmak. (BDAD)
şımaatmak: Şımartmak. (BDAD)
şişinmêk: Darılmak. (BDAD)
şivşêlêmêk: Birini doldurmak veya
kışkırtmak. (BDAD)

taaratlanmak: Taharetlenmek. (BDAD)
takavitlêmêk:İhtiyarlamak, yıpranmak.
(BDAD)
takışmak: 1. Kovalamak. (BDAD) 2. Ardından
gitmek.(BDAD)
tamaamak: Tamak etmek, çok beğenmek.
(BDAD)
taraşlamak: Taraş yapmak, araştırmak.
(BDAD)
tavlamak: Ayartmak, avlamak. (BDAD)
tıkızımak: Sertleşmek, katılaşmak. (BDAD)
tıraşallamak: Korku çekmek. (BDAD)
tırsmak: İkrah etmek, tiksinmek, soğumak.
(BDAD)
tızıkmak: Sezdirmeden sıvışmak. (BDAD)
titizlenmek: Ürkütmek, korkutma. (BDAD)
tivaamak: İtmek, itelemek. (BDAD)
tozamak: Tozumak. Koşup gitmek, kaçmak. (BDAD)
tozatmak: Tozutmak. (BDAD)
tutunmak: 1. Bir yerde barınabilmek.
(BDAD) 2. Zenginlemek. (BDAD)
tuuyannamak : Semirmek, tuğyanlamak.
(BDAD)

ufalamak: İnsan dövmek. (BDAD)
uyuntulanmak: Yaramazlık yapmak. (BDAD)
uyvaşmak: Uylaşmak, tutulmak. (BDAD)
ünüklêmêk: Boğazlamak. (BDAD)
üürmêk: Öğürmek, öö sesi çıkarmak. (BDAD)
üürülmêk: Irgalanmak, titremek. (BDAD)
üütmêk: Öğütmek. (BDAD) mec. Çok
konuşmak. (BDAD)

yalabımak: Parlamak. (BDAD)
yalamak: Çalmak. (BDAD)
yalandıımak: Yalanla kandırmak. (BDAD)
yalıksamak: Yalık duruma gelmek. (BDAD)
yanıslamak: Yansılamak, taklit etmek.
(BDAD)
yaraşmak: Yakışmak. (BDAD) yarmak: Ameliyat etmek. (RAZN)
yavkılaşmak: Yavuklu olmak. (BDAD)
yêllênmêk: Osurmak. (BDAD)
yinişmêk: İnsanların karşılıklı olarak birbirini yemesi, didişmek. (BDAD)
zıbaamak: Zıbarmak, sivrilmek, zenginlemek.
(BDAD)


4.İsimler
allāsızlık/allāsızdık: Dinsizlik. (DRTAS)
amele:İşçi, gündelikçi. (Gümülcine/BSYD)
analık:Üvey anne. (BTGA.404:Gümülcine-Ortakışla; KEİYKAD)
angāre:/yun.i./ Genellikle askerlikte yapılan işlere verilen isim, emirle yapılan iş.(BTGA.385:Gümülcine-Kayrak)
angariya: /yun.i./ Genellikle askerlikte yapılan işlere verilen isim, emirle yapılan iş.(BTGA.104:Gümülcine-Çalabıköy)
ayakyolu: Tuvalet, yüz numara. (BDAD)
ayıñga: Göz boyama. (BDAD)
aylakcılık/aylakçılık: İşsizlik. (DRTAS)
azgınnık (1):Azgınlık. (DRTAS)
azgınnık (2): Hortlaklık. (DRTAS)

bıçkınnık:Bıçkınlık. (BDAD)
bıdalalık:Budalalık. (DRTAS)
bızık: Anüs, büzük, bızık. (BDAD)
bızık paamaa: İşaret parmağı. (BDAD)
bōasak:Boğa isteyen inek. (DRTAS)
bog böcêê: Bok böceği. (BDAD)
bok:Kaba dışkı, gübre. (BDAD ; KBÇKTA)
boklantı:Kaba kötü işler. (BDAD)
bokluk/bokguk/bokkuk: Çöplük. (DRTAS)
boktan iş:Karmaşık iş. (BDAD)
boosak :Boğa isteyen inek, boğasak.(BDAD)
boosaklık: Boğasaklık. (BDAD)
bōzlaklık/bōzdakgık/bōzdakkık: Pis boğazlık. (DRTAS)
buuma:Burma. Burdurularak, enenmiş koç.
(BDAD)
büzük:Büzük, kalın bağırsağın sona erdiği yer, anüs. (BDAD)

caayillik:Cahillik. (BDAD)
caazı karı:Cadı karı. (BDAD)
cāillik: Acemilik, toyluk. (BTGA.224:Gümülcine-Koyundere)
cambazdık: Cambazlık. (DRTAS)
cāyillik: Cahillik. (DRTAS)
cebellezi: Cebe indirme, çalma. (BDAD)
ceillik: Cahillik. (BTGA.396:Gümülcine-Mehrikoz)
cimpirilik: Cimrilik. (DRTAS.62)

çaapıklık:Çarpıklık, yamukluk. (BDAD)
çalıklık:Ölçüsüz hareketler yapmak. (BDAD)
çapgınnık/çapkınnık: Çapkınlık. (DRTAS)
çapıt: Çaput. Partal. (BDAD ; DRTAS)
çaşıtlık:Çaşıtlık. Hafiyelik. (BDAD)
çav:At ve eşeklerde erkeklik organı. (BDAD)
çêlmê:Ayakla çengel takma. (BDAD)
çıbıklama:Çubuklama. Çubukla hafif hafif
vurma. (BDAD)
çırak: Çırak, ırgat, yardımcı.(BDAD)
çoraaibê:Kadın cinsel organı. (BDAD)
çōrbacı gavası: Dazlak kafa. (DRTAS)
çük:Çocuk dilinde erkeklik organı, pipi.
(BDAD)

dalavera: Dalavere. (DRTAS)
dalaveracılık:Dalaverecilik (DRTAS)
dalkōkluk/dalkōkguk/dalkōkkuk: Dalkavukluk. (DRTAS)
debleklik/deblekgik/deblekkik: Sünepelik.
(DRTAS)
delibaşlık/delibaşdık/delibaştık: Şımarıklık.
(DRTAS)
delişmennik: Delişmenlik. (DRTAS)
delüşmennik: Delişmenlik. (DRTAS)
devekellik: Saflık. (DRTAS)
deyuzluk:Deyyusluk, kötülük. (BDAD)
dırıldaklık/dırıldakgık/dırıldakkık: Gevezelik. (DRTAS)
dikbaşlık/dikbaşdık/dikbaştık: Dik başlılık.
(DRTAS)
domuzluk: Pislik, kötülük. (BDAD)
dönekgik/dönekkik: Döneklik. (DRTAS)
döneklik: Sebatsızlık. (BDAD)
dürüklük/dürükgük/dürükkük: Suratsızlık.
(DRTAS)
düşgünnük/düşkünnük: Düşkünlük. (DRTAS)

encek: Çocuk. (RAZN)
êncek: Enik. Yeni doğmuş kedi köpek
yavrusu. (BDAD)
enik: Enik. (BDAD) 1. Kedi köpek yavrusu. (BDAD) 2. mec. Çocuk. (BDAD)
erif: Herif, adam. (KBÇKTA ; RAZN)

falfaralık: Farfara olma hali. (BDAD)
falit: Bulg. falit. İflâs. (BDAD)
fıkaaralık: Fukaralık, yoksulluk. (BDAD)
fışkı: At ve eşek gibi tek tırnaklı hayvanların dışkısı. (BDAD)
fikārelik: Fukaralık. (DRTAS)

gaçakcı/gaçakçı: Kaçakçı. (DRTAS)
gaçakçılık/gaçakçılık: Kaçakçılık. (DRTAS)
gaçamak: Kaçamak. (DRTAS)
gaçıklık/gaçıkgık/gaçıkkık: Kaçıklık.
(DRTAS)
galpazannık: Kalpazanlık. (DRTAS)
gancıklık/gancıkgık/gancıkkık: Kancıklık.
(DRTAS)
ǵavır: Gavur. (KBÇKTA)
gavur:Gayrimüslimlere verilen genel isim.(BTGA.422:Gümülcine-Karagözlü)
gevur:Gayrimüslimlere verilen genel isim.(BTGA.388:Gümülcine-Kayrak)
gevurca: Türkler tarafından batı dillerine verilen genel isim. (BTGA.377:Gümülcine-Satıköy)
goc karı : Koca karı. (KBTAHD)
göt taatası: Göt tahtası. Dokuma tezgâhında dokumacının oturduğu tahta. (BDAD)
göt: Kaba. Göt. (BDAD ; RAZN) 1. Anüs.
(BDAD ; RAZN) 2. Kıç, popo. (BDAD ;
RAZN ; RAZJE/23) 3. Arka taraf. (BDAD)
gūrgaflık: Zayıflık. (DRTAS)
güvey: Damat. (DTYASO)
gūrgavlık: Zayıflık. (DRTAS.185)
gücüklük: Çapkınlık, hovardalık. (BDAD)
güvē: Güvey. (KBTAHD)

hapallık: Tembellik. (DRTAS)
hasiyet : Haysiyet, şeref, kıymet. (BDAD)
haşlaklık/haşlakgık/haşlakkık: Külhanbeylik. (DRTAS)
haymanalık: Serserilik, avarelik. (BDAD)
hıtili: Dolap, fitne, kurnazlık. (BDAD)
hirif: Herif. (BTGA.86:Gümülcine-Çukaköy)
hoyratlık: Kabalık, sertlik. (BDAD)
huvaadalık: Hovardalık. (BDAD)
huvārdalık: Hovardalık. (DRTAS)
huysuzluk: Namussuzluk, hafiflik. (BDAD)

ırıp: Yalan, dolan, ığrıp. (BDAD)
ısmışıklık: Çekingenlik, saflık. (BDAD)
içgüvēlik: İçgüveylik. (DRTAS)
intoros: Bulg. interes. Çıkar, menfaat.
(BDAD)

kabak koç: Boynuzsuz koç. (BDAD)
kaçamak: Evli insanların başkalarıyla gizlice buluşması, eşlere ihaneti. (BDAD)
kaçgöç: Kaçgöç. Yabancı erkek yanında
kadınların yüzünü başını gizlemesi. (BDAD)
kakacık: Çocuk dilinde pis veya kirli. (BDAD)
kakak: Çocuk dilinde pis veya kirli. (BDAD)
kakavannık: Ahmakça inatlık. (BDAD)
kalpazannık: Yalan ve hile ile iş görmek, kalpazanlık.(BTGA.264:Gümülcine-Palazlı)
kaparos: Kaparos. Haksız elde edilen para. (BDAD)
kapçık: Kabukçuk. Sünnetsiz penisin başını
örten deri kısım. (BDAD)
kapsomun:Yemeye düşkün, obur. (BDAD)
karılık: Eşlik, zevcelik. (BDAD)
katanak:İnsan kıçının her iki tarafı. (BDAD)
kayna garı: Kaynana. (BTGA.131:Gümülcine-Payamlar)
kayna karı: Kaynana. (BTGA.100:Gümülcine-Dündarlı)
kazmak: Burunda kurumuş olan sümük
bulaşıkları. (BDAD)
keleşlik/keleşdik/kelştik: Keleş olma hali.
(DRTAS)
kêllê: Kelle, kafa. (BDAD)
kelpāzelik: Kepazelik. (DRTAS)
kenef: is. Tuvalet, ayak yolu. (BDAD)
kıç diñgil: Arka aks. (BDAD)
kıç:1. Göt, makat. (BDAD ; SBK)
2.Kalçanın alt tarafı, üzerine oturulan kaba
etler, popo. (BDAD ; RAZJE/21 ; SBK)
kıı domuzu: Yaban domuzu. (BDAD)
kıntıklık: Pintilik, cimrilik. (BDAD)
kıyışma: Cesaret. (BDAD)
kitapsızlık/kitapsızdık: Dinî kitabı olmama;
dinsizlik. (DRTAS)
koca garı: Koca karı. ( KIRN)
koçsak: Koç istiyen koyun. (DRTAS)
kokonalık: Kokanalık. (DRTAS)
kontrabanda: Korsan sigara. (BDAD)
kotes: Kodes, zindan, hapis. (BDAD)
koyak: Koyak. Kulağa hoş gelen ses,
yansılama. (BDAD)
köölük : Körlük, fenalık. (BDAD)
köse: Kısa insanlar için kullanılan bir tabir. (BTGA.269:Gümülcine-Kozlardere; DRTAS; BDAD)
köstek: Engel, ayak bağı. (BDAD)
kucakarı: Kocakarı. (BTGA.391:Gümülcine-Mehrikoz)
kuku: Kadın cinsel organı. (BDAD)
kusnuk : Kusmuk. Mideden çıkmış gıda.
(BDAD)
...
.
.


Kaynak: bys.trakya.edu.tr/file/download/52391542/



[Edited at 2018-06-05 01:29 GMT]


 
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
BULGARİSTAN VE YUNANİSTAN TÜRK AĞIZLARINDA KULLANILAN ... (II) Jun 4, 2018

--Alıntıdır--

BULGARİSTAN VE YUNANİSTAN TÜRK AĞIZLARINDA KULLANILAN ARGO YAPILAR ÜZERİNDE BİR SINIFLANDIRMA ÇALIŞMASI (II)
Özden, Muharrem.1
Doğan, Levent. 2


İskeçe
2


...
.
.
.

ļaga ļuga: Lakırdı. (BDAD)
ļakıısak: Gevşek. (BDAD)
ļakııtı: Boş konuşma, lakırdı. (BDAD)
ļoşluk: Gevşeklik, güçsüzlük. (BDAD)

malak inêê: Dişi manda. (BDAD)
manda: Su sığırı, camız. (BDAD)
mañgiz : Para. (BDAD)
maris: Dayak, sopa. (BDAD)
maskaralık: Rezillik, utanmazlık. (BDAD)
masti: Düşkün kart köpek. (BDAD)
mayıs: Mayıs. Dışkı, bok. (BDAD)
maymıncılık: Gülünç hareketler. (BDAD)
maymınnık: Maymunluk, maymun hareketleri. (BDAD)
mayna: Bulg. maynata. Anaya sövmek.
(BDAD)
maytap:Güldürmek, eğlendirmek amacıyla
karşısındakini kırmadan yapılan hareket veya söylenen söz, latife. (BDAD)
mefret: Çirkin şişmanlık. (BDAD)
mekêrê : Yük hayvanı, mekkâre, eşek. (BDAD)
memşaanê: Ayakyolu, memşa, tuvalet.
(BDAD)
meret: Nesne, şey. (BDAD)
mıcırık: Kavga veya çekişme bahanesi.
(BDAD)
mihorluk: Sarhoşluk. (BDAD)
miskinnik: Miskinlik. (BDAD) 1. Pislik,
kirlilik. (BDAD) 2. Fenalık, kötülük. (BDAD)
moguutu: Mokurtu, sokurtu. (BDAD)
mokor: Penis, kamış. (BDAD)
momça : Bulg. momçe. Erkek çocuk. (BDAD)
montörlük: Tesviyecilik, montaj. (BDAD)
mostuk : Dayak. (BDAD)
mömê: Meme. (BDAD)
mömüş : Çocuk dilinde meme. (BDAD)

nadar: Tebessüm, gülümse. (BDAD)
nanay: Yok. (BDAD)
ne boktan: Ne pis iş. (BDAD)

obuuluk: Oburluk, doymazlık. (BDAD)
oga: Yalan, dolan, fitne. (BDAD)
oota direk: Orta parmak. Elimizin en uzun
parmağı. (BDAD)
oraspılık (1): Orospuluk. (DRTAS)
oraspılık (2): Yaramazlık, fenalık. (DRTAS) oreke: Öreke. (RAZN)
orum: Kibir, gurur. (BDAD)
ovārdalık: Hovardalık. (DRTAS)
oynak: Mafsal. (DRTAS)
ödêleklik: Ödleklik, korkaklık, ürkeklik.
(BDAD)
öttürük: Öttürük, uyduruk, yalan. (BDAD)
ötürük: Hayvanlarda ishal. (BDAD)
ötürük: İshal. (DRTAS)

paa: Çocuk dilinde dayak veya tokat. (BDAD)
paasal: Partal, eskimiş giyim, paçavra.
(BDAD)
palavra: Gerçeğe dayanmayan, gelişi güzel söylenmiş uydurma söz. (GTABKK)
pali: Köpek yavrusu. (BDAD)
papagal: Bulg. mec. Yalan dolan, boş laf.
(BDAD)
papinnik: Papinlik, korkaklık. (BDAD)
pipi: Tavukgiller takımından eti için
yetiştirilen bir kümes hayvanı. Hindi. (BDAD)
peruşannık: Perişanlık, çaresizlik. (BDAD)
pın pın: Savsak, amaçsız kıpırtı. (BDAD)
pındıcık: Pındıkçık. Ufacık tefêcik. (BDAD)
pıñgaşlık: Şarlatanlık, yalancılık. (BDAD)
pıtlak: Desise, oyun, hinlik. (BDAD)
pimpirik: Ufak tefek işler. (BDAD)
pipilti: Oyalanma, boş vakit geçirme. (BDAD)
purosluk: Adilik, ahmaklık. (BDAD)
püsüülük: Püsürlük, haylazlık. (BDAD)

ruşvet: Ar. Rişvet. Rüşvet, haksız ücret.
(BDAD)
ruşvetçilik: Rüşvetçilik. (BDAD)

samıtlık:Samıt olma hali. (BDAD)
savaklık/savakgık/savakkık: Aptallık.
(DRTAS)
savaklık: Akıl bozukluğu, dengesizlik.
(BDAD)
sêêsêmnik: Sersemlik. (BDAD)
semêlik: Sersemlik, kafa yorgunluğu. (BDAD)
sıır: Büyük baş hayvan, sığır. (BDAD)
sıkılık: Sıkılık. mec. Cimrilik, pintilik.
(BDAD)
sısgalık: Sıskalık. (DRTAS) sidik:Böbreklerde kandan süzülerek sidikyollarıyla dışarı atılan, doğal durumda açık sarı renkli ve özel bir kokusu olan sıvı. (KBÇKTA)
siidik: Sidik, idrar. (BDAD)
susıırı: Su sığırı, manda. (BDAD)
sümkürük: Burun ifrazatı. (BDAD)
sündüklük: Sündük olma hali. (BDAD)
süügün : Sürgün. İshal. (BDAD)

şaplak: Çıplak enseye ses çıkartacak şekilde tokat atmak. (BDAD)
şapşallık: Boşboğazlık. (BDAD ; DRTAS)
şaşma: Sahtekârlık, oyun. (BDAD)
şerevsizlik/şerevsizdik: Şerefsizlik. (DRTAS)
şerrêmetlik: İşgüzarlık. (BDAD)
şeytan arabası: Bisiklet. (DRTAS)
şııtannık: Şeytanlık, sahtekârlık. (BDAD)
şilletannık: Şarlatanlık. (DRTAS)
şįtan arabası: Bisiklet. (DRTAS)
şivşê: Fitne, dolduruş, tahrik. (BDAD)
şorolop : Aldatmaca, uydurmaca, alay.
(BDAD)

taarat: Taharet. Tuvaletten sonra temizlenme,
taharet. (BDAD)
taatalı küü : Mezarlık, kabristan. (BDAD)
taata biti: Tahtakurusu. (BDAD)
tabansızlık: Korkaklık. (BDAD)
takaza: Takaza, azarlama. (BDAD)
takış: Erkek keçi, tekê. (BDAD)
tamaa: Tamah, aç gözlülük. (BDAD)
tarikatlık: Uyanıklık, kurnazlık. (BDAD)
tavık götü: İnsan yüzünde oluşan pul
şeklindeki ekzamalar. (BDAD)
tıraşal: Korku, endişe. (BDAD)
tutalak: Huy, alışkanlık, sara krizi. (BDAD)
tuuyannık: Tuğyanlık, şişmanlık. (BDAD)
tübür: Makat, anüs. (BDAD) uçkū: Uçkur. (RAZN)

urañga: Yağma, talan. (BDAD)
urañgalık: Talan yer. (BDAD)
uyduranaysi : Yalan, uydurma. (BDAD)
uyuntuluk: Yaramazlık. (BDAD)
uyvaşıklık: Uylaşıklık, tutukluk. (BDAD)

vereklik: Cömertlik. (BDAD)
yalama : Dudakta kuruma, çatlama. (BDAD)
yalık: Eş isteyen dişi kedi veya köpek.
(BDAD)
yapıntı : Yapıntı. (BDAD) 1. Bir mahale yeni
gelip yapı yapan kişi, gêlmê. (BDAD) 2. Bir
eve gelip yerleşen köpe k veya kedi. (BDAD)
yarak: Penis, erkeklik organı. (BDAD)
yêl: Bağırsaklardaki gaz. (BDAD)
yüssüzlük: Yüzsüzlük, arsızlık, sıkılmazlık.
(BDAD)

zabınnık: Zebunluk, zayıflık, arıklık. (BDAD)
zapsızlık: Denetimsizlik. (BDAD)
zıbık: Göndên yapma popo kaşıma aracı.
(BDAD)
zıkkım: Zehir, zakkum. (BDAD)
zuļumnuk: Zalimlik, kötülük. (BDAD)


5.İnsan Niteleyicileri
aamak: Ahmak.(BDAD)
açığ āzlı/āzdı: Çok konuşan, boşboğaz, sır
veren. (DRTAS)
allāsıs:Dinsiz. (DRTAS)
āmak:Ahmak. (BTGA.231:Gümülcine-Üçgaziler;RAZN)
amak:Ahmak. Aklını gereği gibi davranan.
(BDAD)
amêlsiz: Obur, yeyici. (BDAD)
amsalak:Salak, akılsız. (BDAD)
ara bozucu:Fitne fesat yapıp kavga üreten kişi. (BDAD)
aşālık: Aşağılık. (DRTAS)
aşlak:Haşlak, zayıf. (BDAD)
avara: Ham, eğitilmedik adam. (BDAD)
avrik:Aceleci, sabırsız. (BDAD)
ayıñgacı:Göz boyayıcı. (BDAD)
aylağ/aylag/aylak: Aylak. (DRTAS;RAZN)
aylakçı:Avare gezen, tembel. (BKÖBTGA;DRTAS)
aylaz:Haylaz, tembel. (BDAD ; RAZN;DRTAS)
aynasız: Çirkin, kötü. (BDAD)
aynaşık:Musallat. (DRTAS)
azgın (1): Azgın. (DRTAS)
azgın (2): Hortlak. (DRTAS)
azıroncu: Hazırcı, hazıroncu. (BDAD)

babııga:Zayıf, kuru kadın. (BDAD)
bagabont:Bulg. Vagabont. Şarlatan, namussuz, üçkâğıtçı, serseri. (BDAD)
balaban:İri yarı insan. (BDAD)
balama:Aptal, aklı bağlanmış. (BDAD)
bambalak:Fazla şişman olan kişi. (BDAD)
barıcı: Bağırıcı, cazgır. (BDAD)
başıbozuk: Eşkıya, Yunan iç savaşında komitacı. (BTGA.98:Gümülcine-Dündarlı)
başkabak:Başıkabak, başı açık. (BDAD)
bayın: Münasebetsiz, terbiyesiz, şımarık, arsız. (DRTAS)
beşaaret:1. Çirkin. (BDAD)
bet: Kötü. (RAZN)
betē: Beter. (RAZN)
bıçkın:Afacan ve duraksız. (BDAD)
bıdala: Budala. (DRTAS; BDAD)
biinsiz:Beyinsiz. (BDAD)
bodur: Kısa. (BTGA.151:Gümülcine-Hemetli)
boklukcu/boklukçu: Çöpçü. (DRTAS)
boşbōs: Boşboğaz. (DRTAS)
bōzlak/bōzdak: Pis boğaz. (DRTAS)
büzdürük:Çekingen, ürkek. (BDAD)
büzükteş:Kafadar, arkadaş. (BDAD)

caayil: Cahil. (BDAD)
cadaloz: Cadı karı. (BDAD)
cahal/cāhil:Cahil. (DRTAS)
cāil:Cahil. (BTGA.34:Gümülcine-Bayatlı;RAZN)
cāyil: Cahil. (DRTAS)
cāzı (1): Cadı karı. (DRTAS)
cāzı (2): Yaşlı ve yaramaz karı. (DRTAS)
ceil: Cahil. (BTGA.392:Gümülcine-Mehrikoz)
cenabet:Cenabet, cünüp, pis. (BDAD)
cız büzük: Olur olmaza ağlayan çocuk.
(BDAD)
cızlak:Tez ağlayan çocuk. (BDAD)
cimpiri: Cimri. (DRTAS)

çaapık: Çarpık, yamuk. (BDAD)
çaçaron:Çok konuşan, çenesi kuvvetli kadın. (GTABKK)
çakıldak:Çok konuşan. (BDAD)
çakmak: Erkekler için çapkın anlamında kullanılan bir tabir. (BTGA.334:Gümülcine-Kargılı Sarıca)
çalık:Hareketleri hızlı veya kararsız kişi.
(BDAD)
çanak aazlı:Çanak ağızlı, çok konuşan.
(BDAD)
çanak burun: Geniş burun. (DRTAS)
çapgın: Çapkın. (DRTAS)
çaşıt:Çaşıt. Laf taşıyan, ara bozan, hafiye.
(BDAD)
çaylak:Acemi. (BDAD)
çelimsiz:Gösterişsiz, zayıf. (BDAD)
çeneki: Zayıf, çelimsiz. (BTGA.151:Gümülcine-Hemetli)
çerfoş: Sarhoş. (BTGA.36:Gümülcine-Balabanköy)
çıfıt:Düşkün insan. Çiñgene çıfıt deyiminde
geçer.(BDAD)
çınar:Hırçın, asabi. (BDAD)
çıplak:Çıplak, fakir, yoksul. (BDAD)
çıvdırık:Çıldırmış kişi, histerik. (BDAD)
çipişik: Kirpikleri dökülmüş göz, çipil.
(BDAD)
çolak:Ehil olmayan, beceriksiz. (BDAD)
çoobacı: Zengin adam, patron. (BDAD)
çotuk kafa: Boş kafa. (BDAD)
çotuk: Boş kafa. (BDAD)
çulsuz:Yoksul , fakir. (BDAD)

dalaveracı: Sahtekar. (DRTAS)
daldingil: Aptal. (DRTAS)
dalele: Gezgin çingene. (DRTAS)
dalkōk: Dalkavuk. (DRTAS)
dayakaltı:Dayağı hak eden. (BDAD)
deblek: Sünepe. (DRTAS)
delbaş: Yaramaz şımarık insan. (DRTAS)
delibaş: Yaramaz, şımarık insan. (DRTAS)
delüşmen: Delişmen. (DRTAS)
deneksiz:Bakıp da görmeyen. (BDAD)
dengesi bozuk. (BDAD)
devekel:(DRTAS)
deyuz:Deyyus. (BDAD)
dırıldak: Geveze. (DRTAS)
dik:İnatçı. (BDAD)
dikbaş: Dikbaşlı, inatçı, mağrur. (DRTAS)
diñgil (1):İri adam. (BDAD)
dingil (2):Uzun boylu, dimdik insan. (DRTAS)
diñgoz:Cingöz, yaramaz adam. (BDAD)
divāne: Deli, kaçık, budala. (BTGA.216:Gümülcine-Kozdere)
dodoylu:Kibirli, gururlu. (BDAD)
dombas:Şişman ve zengin adam. (BDAD)
domus:Domuz, kötü huylu. (BTGA.395:Gümülcine-Mehrikoz)
dönek:Dönek. Fikir veya kararından dönen
kişi. (BDAD)
dul karı: (BKÖBTGA)
dürük: Dargın, suratsız. (DRTAS)
düs taban: Beceriksiz. (DRTAS)
düşgün: Düşkün. (DRTAS)
düşkün: Fakir. (KIRN)
düzgün. (BDAD)

êêgelê: Hergele. (BDAD)
ekti: Malı ile gururlanan ve böbürlenen yeni
türemiş zengin. (BDAD ; KBÇKTA)
ênceklêyici: Hamile, gebe. (BDAD)
êncekli : Enikli, yavrulu. (BDAD)

falfara: Farfara, boş boğaz. (BDAD)
fāşe: Fahişe. (RAZJE/12)
fıkaara: Fukara, yoksul. (BDAD)
fıkare: Fukara, fakir. (RAZN)
fışkırık:Sabırsız, tez kızıp parlayan. (BDAD)
fikāre: Fukara. (DRTAS)
fildirik: . Şuh bakan kız. (BDAD)
fiñgiidek: Çok fingirdeyen. (BDAD)
firon: Firavun. Çingene. (BDAD)

gabak baş: Çıplak kafa, saçı sıfırn umara traş
edilmiş kafa. (DRTAS)
gacı: Çingeneceden alıntı. Manita, sevgili.
(BDAD)
gaçak: Kaçak. (DRTAS)
gaçık: Kaçık,deli. (DRTAS)
gafasıs: Kafasız. (DRTAS)
gaga burunnu: Gaga burunlu. (BDAD)
gagaburun: Gaga gibi burunlu. (BDAD)
galın gava: Kalın kafa. (DRTAS)
galpazan: Kalpazan. (DRTAS)
gancık: Kancık, sözünde durmayan. (DRTAS)
gavak baş: Çıplak baş. (DRTAS)
gaytarıcı: Sözle karşı koyan. (DRTAS)
gevşek aazlı: Ağzı sır tutmayan. (BDAD)
gevşek: Gevşek, salık. (BDAD) ; mec. Tez bıkıp yorulan gayretsiz kişi. (BDAD)
gicik: Uyuz. (DRTAS)
godoş: Hile ile işi düzen, dünürcü. (DRTAS)
gozi: Irıpçı, sahtekâr. (BDAD)
görgüsüz: Görkü kurallarına uymayan kişi.(BTHM)
götlek: İri ve dolgun popolu. (BDAD)
gūrgaf: Kuru, kurumuş, zayıf. (DRTAS)
gūrgav: Kuru, kurumuş, zayıf. (DRTAS)
gücük:Yabancı kadın düşkünü erkek, hovarda. (BDAD)
gürê: Yabanî, vahşîi, eğitimsiz. (BDAD)

halaşa: Yaramaz insan. (BDAD)
hamara: Görgüsüz, ham insan. (BDAD)
hamıılı: Hamurlu.mec. Etli butlu, dolgunca
kadın. (BDAD)
hapal: Tembel. (DRTAS)
harahoy: Çok ve bağıra bağıra konuşan.
(BDAD)
haşlak:1.Zayıf. (BDAD) 2. Fakir, maddi
gücü olmayan. (BDAD)
haşlak/haşdak/haştak: Külhanbeyi, ipsiz.
(DRTAS)
havara : İşsiz güçsüz adam, avare. (BDAD)
hayıısız: Hayırsız. (BDAD) 1. Yararsız,
erdemsiz. (BDAD) 2. Zayıf, düşkün. (BDAD)
haymana: Çalışmayı sevmeyen, serseri.
(BDAD)
hayta: Boşta gezen, serseri. (BDAD)
hınzır: Mecazi olarak katı yürekli, kötü düşünen, gaddar insanlar için kullanılan bir tabir. (BTGA.393:Gümülcine-Mehrikoz)
hışır: Yaşı geçkin insan. (BDAD)
hıtilici: Kurnazlık yapan. (BDAD)
hıtlambaz: Ufak tefek, gelişmemiş, cılız.
(BDAD)
hıyanet : Haset, kıskanç, aksi. (BDAD)
hont: Kaba, hantal. (BDAD)
hoyrat: Kaba ve sert. (BDAD)
hunam: Çirkin, bet. (BDAD)
huvaada: Hovarda, çapkınlık yapan. (BDAD)
huvārda: Hovarda. (DRTAS)
huylu: Huylu, alışkanlığı olan. (BDAD)
huysuz : Terbiyesiz kişi. (BDAD)

ınzır: Hınzır,mecazi olarak katı yürekli, kötü düşünen, gaddar insanlar için kullanılan bir tabir. (BTGA.404:Gümülcine-Ortakışla)
ırgat: Amele, devamlı işçi. (BTGA.245:Gümülcine-Omurluköy)
ırık: Bedenen çok zayıf, cılız, arık. (BDAD)
ırıpçı: Yalancı, dolançı. (BDAD)
ısmık: Utangaç ve çekingen. (BDAD)
ısmışık: Utangaç ve çekingen. (BDAD)
iç güveysi: İç güveyi. (BKÖBTGA)
içgüvē/içgüvēysi: İçgüveysi. (DRTAS)
iilez: Zayıf, düşkün. (BDAD)
intorosçu: Çıkarcı. (BDAD)
invalit: Bulg. invalid. Sakat, özürlü. (BDAD)

kabak: 1. Açık baş. (BDAD) 2. Saçsız baş.
(BDAD)
kaçaalı : Kaçarlı, Akraba olmayan, örtünmesi gereken kadın. (BDAD)
kaçık: Aklı kaçık, deli. (BDAD)
kaçkın: Bir âfetten kaçan kişi, kaçak. (BDAD)
kakavan: Düşüncesiz, bilgisiz, aptal adam: (BTGA.244:Gümülcine-Omurluköy)
kakavan: Ahmak ve inat insan. (BDAD)
kalın kafalı: Nasihat kabul etmeyen, bilgiye açık olmayan insan. (BDAD)
kaļp: Tembel. (BDAD)
kalpazan: Kalpazan. Haylaz, tembel adam.
(BDAD ; KIRN)
kalpazan:Yalan ve hile ile iş gören kimse.(BTGA.421:Gümülcine-Karagözlü)
kaltak: Kaltak. İffetsiz kadın. (BDAD)
kancık : Kız. (BDAD)
kaparosçu: Kaparozcu. Çek koparcı, şarlatan. (BDAD)
kapçıklı: Sünnetsiz. (BDAD)
kaput: Mecazi anlamda kötü, bozuk. (BTGA.382:Gümülcine-Mastanlı Mahallesi)
karagösçü: Karagözcü, sihirbas. (BDAD)

karı ocası: Kadın öğretmen. (BTGA.380:Gümülcine-Mastanlı Mahallesi)
kaşıkçı: Kaşık yapıp satmakla geçinen Rumen çingenesi. (BDAD) kāt: Kart. (RAZN)
kayarta:. Kaba fahişe, orospu. (BDAD)
kazak: Kazak. İnat, fena. (BDAD)
keleş: Beceriksiz, fakat kuruntulu adam.
(DRTAS)
kelkenes: Kerkenez. (DRTAS)
kelpāze: Kepaze. (DRTAS)
kepçê kulak: Yana açık duran ve kepçeyi
anımsatan kulaklı kimse. (BDAD)
kerata: Sevgiyle söylenen bir sitem sözü.
(DTYASO)
kınnapçı: Çek koparcı, dolandırıcı, sahtekâr.
(BDAD)
kıntık: Cimri, pinti, kıskanç. (BDAD)
kıpııdak: Kıpırdak, hareketli. (BDAD)
kırapantı: İriyarı, adem azmanı. (BDAD)
kikiidek: Kikir kikir gülên, kikirdek. (BDAD)
kitapsıs: Sahipsiz. (DRTAS)
kodoş: Söz taşıyan, çaşıtlık yapan. (BDAD)
kokana : Bulg. kokona. Kokona. Süsüne
düşkün kadın. (BDAD)
kokoroz: Çok zayıf ve yıprak. (BDAD)
kokoyta: İlgisiz, umursamaz, habersiz.
(BDAD)
kopil: Rumn. copil. Hristiyan çocuğu. (BDAD)
kopuk: Kopuk. mec. Züğürt, yoksul. (BDAD)
kosa: Bulg. kosa. 1. mec. Yiğit, kabadayı.
koyaklı : Hoş, güzel. (BDAD)
kösemen: Biraz kısa boylu. (DRTAS)
kuduumuş: Kudurmuş. (BDAD)
kullanamayan, bön, budala, aptal. (RAZN)

kuma: Kuma. Evli bir erkeğe gelen kadın.
(BDAD)
kuru: Kuru. (BDA. 172. Deliorman) mec.
zayıf. (BDAD)
kuruca: Zayıf, çelimsiz. (BTGA.151:Gümülcine-Hemetli)
kuugaf : Kurgaf veya kurugaf. Zayıf insan.
(BDAD)
kuyruk : Sürekli birinin ardından giden.
(BDAD)

lab dudak: Kalın ve sarkık dudaklı adam.
(BDAD)
ļapdudak: Kalın dudaklı. (BDAD)
longur: Beceriksiz iri vücutlu. (DRTAS)
ļoş: Güçsüz, gevşek. (BDAD)
löküş: Lök gibi oturan. (BDAD)

maadallı: Mardallı, gururlu. (BDAD)
maanacı: Çok kusur bulan ve kınayan.
(BDAD)
mañgafa: Aptal, kafasız. (BDAD)
mañgal : Çingene. (BDAD)
mañguş: Yalancı, sahtekâr. (BDAD)
maskara:Yüz karası, rezil. (BDAD)
maytapçı: Şakacı, maytapçı, dalga geçen.
(BDAD)
mıcırıkçı: Nifakçı, kavga kaşıyıcı, tahrikçi.
(BDAD)
mındar : Murdar, pis. (BDAD)
mızır: Muzır. (BDAD) 1. Becerikli ve gayretli. (BDAD) 2. Zararlı, istenmeyen. (BDAD)
mihor : Sarhoş, mey tutkunu, meyhor.
(BDAD)
montör : Bulg. montör. Montajcı, tesviyeci.
(BDAD)
mos: Kızgın, öfkeli, küs. (BDAD)
motkur: Yüzü gülmeyen, karanlık yüzlü.
(BDAD)
moymulu: Konuşmaya üşenen, kaba adam.
(BDAD)
nadaalı : Nadarlı, güleç, şen. (BDAD)
nadarsız: Gülmeyen, sert yüz, suratsız.
(BDAD)
nalet: Ters, nâlet. (BDAD)
nekes: Pinti, cimri. (BDAD)

obu(r): Obur. Doymak bilmeyen. (BDAD)
oduncu : Kaba ve görgüsüz adam. (BDAD)
ogacı: Fitneci, karıştırıcı. (BDAD)
oraspı: Orospu. (DRTAS)
orospu karı: Orospu. (SBK)
orumnu: Kibirli , gururlu. (BDAD)
ovārda: Hovarda. (DRTAS)
oyuncu : Sahtekâr, hilekâr. (BDAD)
ödêlek : Ödlek, korkak, ürkek. (BDAD)
ötürüklü/ötürükgü/ötürükkü: İshali olan.
(DRTAS)
ötürüksüz: Ötürüksüz, ishalsiz. (BDAD)

paçoz: Dağınık, bakımsız, değersiz kimse. (GTABKK)
palaçor: Düzensiz, dağınık adam. (BDAD)
panta: Bulg. mec. Serseri. (BDAD)
papagalcı: Uydurukçu, yalancı. (BDAD)
papalek: Ödlek, korkak. (BDAD)
papin: Ürkek, ödlek, korkak. (BDAD)
paspal: Bakımsız, üstü başı dağınık ve hırpani giyimli olan kimse. (GTABKK)
patlak: İri ve açık göz. (BDAD)
pêêdêsiz: Arsız, utanmaz. (BDAD)
pek aazlı: Ketum, ağzı sıkı, sır saklayan.
(BDAD)
peruşan: Perişan, deli, meczup. (BDAD)
pezevênk: Kaba Aracı veya kadın simsarı.
(BDAD)
pıçırık: Ufak, küçük, sıska, çelimsiz, bıcırık.(BTGA. 331:Gümülcine-Kardere)
pıñgaş: Rumn. pungaç. Şarlatan, düzenbaz.
(BDAD)
piç: Babası belli olmayan çocuk. (BDAD;
SBK)
pimpirikli: Boş işlerle vakit geçiren. (BDAD)
pipildek: Savsakçı, oyalanıcı. (BDAD)
pipiltici: Acelesi olmayan. (BDAD)
pis: Kötü. (RAZN)
pişpiili: Asabı bozuk, fazla sinirli. (BDAD)
popaz: Uzun sakallı erkek. (BDAD)
puros: Bulg. prost. Adi, bayağı. (BDAD)
pülçe burun: Eğri burunlu. (DRTAS)
püsür: Tembel, haylaz. (BDAD) (BDAD)

ruşvetçi: Rüşvetçi, rüşvetle iş yapan kişi.
(BDAD)
saalak: Sağlak, yalpak, dikkatli. (BDAD)
saap: Fena, korkunç, sarp. (BDAD)
saasık: Sarsık. Çok afacan, sarsıcı. (BDAD)
samıt: Ar. Samut. Budala, aptal, sersem.
(BDAD ; KBÇKTA)
samsumaaki: Aptal, ahmak. (BDAD)

savak: Dengesi bozuk adam, savak veya salak, aptal. (BDAD ; DRTAS)
sedrêbeki: Saçma sapan konuşan. (BDAD)
sêêsêm : Sersem, yorgun. (BDAD)
semê: Seme, sersem, yorgun. (BDAD)
sıçalak: Büyük tuvaletini tutamayan. (BDAD)
sıınaşık: Sırnaşık, yapışkan, rahatsız edici.
(BDAD)
sıkı büzük: Sağlam irade ve gayret. (BDAD)
sıkı: Sıkı. Cimri, pinti. (BDAD)
sıratsız: İnsan inciten, asık suratlı.
(BDAD)
sısga: Sıska. (DRTAS)
sıvaşık : Yapışkan insan. (BDAD)
sidikli: Sidiğini tutamayan kişi, sidikli.
(BDAD)

sopaguyruk: Zampara. (DRTAS)
susak: mec. Boş kafa. (BDAD)
sülük : mec. Sömürücü, hortumcu. (BDAD)
sümdük: Yaltaklanan, mütebasbıs. (DRTAS)
sündük : Yüzsüz, istemekten sıkılmayan.
(BDAD)

sündük: Yaltaklanan mütebasbıs. (DRTAS)
sünêpê : Uyuşuk, sümsük. (BDAD)
süütük:Fakirlikten sürünen kişi, sürtük.
(BDAD)
süven: Sövüp sayan. (BDAD)
şaalatan: Şarlatan, üçkâğıtçı. (BDAD)
şapşalak: Boş ve ahmakça konuşan. (BDAD)
şerêmet: Çalışkan, işgüzar. (BDAD)
şerevsis: Şerefsiz. (DRTAS)
şııfıntı: Şırfıntı, hafif kadın. (BDAD)
şııtan: Şeytan. Kurnaz ve uyanak kişi. (BDAD)
şilletan: Şarlatan. (DRTAS)
şinik kafalı: Şinik gibi büyük kafa. (BDAD)
şopaa(r): Çiñgene çocuğu. (BDAD)
şopar: Çingene çocuğu. (DRTAS)
şorolopcu/şorolopçu: Şarlatan. (DRTAS) /
(BDAD ; DRTAS)

taaratlı: Taharetli. (BDAD)
taaratsız: Taharetsiz. (BDAD)
taatasız: Aklı kıt. (BDAD)
tabansız: Korkak, ürkek. (BDAD)
tabiyetsiz: Kötü huylu, karaktersiz. (BDAD)
takavit : Tekaüt. (BDAD), İhtiyar, yaşlı,
emekliliği hazır. (BDAD)
taktuk: Düşkün, rahatsız. (BDAD)
tapa: Kısa boylu insan, cüce. (BDAD)
tarakçı: Saldırgan, yırtıcı kişi. (BDAD)
tarikat: Bulg. tarikat. Uyanık, kurnaz.
(BDAD)

tezekli: Gayrimüslim, taharetsiz. (BDAD) tıkız: Güçlü, dayanıklı. (RAZN)
tıkız: Zengin, varlıklı insan. (BDAD)
tiirakı: Tez sinirlenen, asabi. (BDAD)
tilki: Kurnazlık bilen insan. (BDAD)
tirit: Titrek yaşlı insan. (BDAD)
titiz: Korkunç, ürkütücü. (BDAD)
toksak: Tutuk, çekingen. (BDAD)
tombik: Şişko, toraman, kilolu. (BDAD)
tömbêl: Tembel, haylaz. (BDAD)
tutak: Cimri, tutumlu. (BDAD)
tutuşuk: Erkek meraklısı kız, ateşli kadın.
(BDAD)

tuuyan : Şişmani tuğyan. (BDAD) tüyan: Şişman. (RAZN)
uluz:. Yaramaz, duraksız. (BDAD)
urañgacı: Yağmacı, talancı. (BDAD)
uursuz: Uğursuz, şanssız. (BDAD)
uyanık: Açık, dışarıdan haberdar olan.
(RAZN)
uydurukcu: Uydurukçu. (DRTAS)
uyuntu: Tembel ve yaramaz adam. (BDAD)
uyur ümmet: İlgisiz ve bilgisiz kişi. (BDAD)
uyvaşık: Hareketleri tutuk, uylaşık. (BDAD)
uzun aamak : Boyu uzun, aklı kısa olan kimse. (BDAD)
verek: Cömert, veren, kıskanmayan. (BDAD)

yalabık gözlü: Açık göz insan. (BDAD)
yalabık: Cilalı, parlak, ışıldak, pürüzsüz.
yalpak : Yalpak, sevecen, konuşkan. (BDAD)
yapalak: Çirkin. (BDAD)
yarım: Hastalıklı veya sakat. (BDAD)
yavan akıllı: Zayıf karakterli, saf anlamında kullanılan mecazi bir ifade. (BTGA.
144:Gümülcine-Yuvacılı)
yavşak: Sözünü tutmayan. (BDAD)
yelli: Alkollü. (BDAD)
yııtık: Girişken. (BDAD)
yılan: Kötü insan. (BDAD)
yılık: Şaşı, çarpık, yan göz. (BDAD)
yiyici: Rüşvetçi. (BDA. 278. Deliorman)
yolcu: Ölmesi beklenen kişi. (BDA. 278.
Deliorman)
yömsüz: Obur, amelsiz. (BDAD)

yüssüz: Yüzsüz, arsız, utanmaz. (BDAD)
yüzlük: İki yüzlülük. (BDAD) zabın: Zebun, zayıf, arık. Aç. (BDAD ; RAZN)
zakava: Dayanıksız, hafif. (BDAD)
zakonsuz: Kanunsuz, yasasız. (BDAD)
zakupçik: Bulg. zakupçik. Devlet adına halktan mal satın alan kişi, satın alıcı. (BDAD)
zapaçit: Rumn. zăpăçit. Sersem, deli, şaşkın. (BDAD)
zapsız: Zaptsız, avare, denetimsiz. (BDAD)
zııdeli: Zırdeli, aşırı deli, çılgın. (BDAD)
zıızıbıldak: Çırılçıplak. (BDAD)
zıızıbıldak: Çırılçıplak. (BDAD)
zıpçıklı : Zıpçıktı. (BDAD) Yeni türedi,
fırsatçı. (BDAD)
zibidi: Kıskanç, pinti. (BDAD)
ziinsiz: Zihinsiz, akılsız. (BDAD)
zoptirik: Roman çocuu, şopar. (BDAD)
zuļum: Kötü, baskıcı. (BDAD)


6.Zarflar
bıdalaca: Budalaca. (DRTAS)
caayilcêsinê: Cahilcesinê. (BDAD)
götçê: Götü üzerinde. (BDAD)
karı başına: Kadın başına. (RAZN)
kıçça: Geri doğru. (BDAD)
kofti: Bulg. Kofti. argo Çok kötü, beklenmedik
durum. (BDAD)

kontra: Kontra, aksi. (BDAD) 1. ‘’Sên zatı
bana hep kontra gideesin.’’ (BDAD)
maçêndê: Sözüm ona, güya anlamlarına gelen, güvensizlik bildiren bir söz. (BDAD)
paapıl: Yaşına göre oldukça iri olan. (BDAD)
purosçasına: Ahmakça, aptalca. (BDAD)
şappadan: Şappadak, ansızın şap diye.
(BDAD)
şapşal: Saçma sapan konuşan. (BDAD ;
DRTAS)
şaşalak: Aptalca. (DRTAS)
şıppadan: Şıppadak, çabucak, hızlıdan.
(BDAD)
yampala: Yan gelip yatmak. (BDAD)
yampiri: Denge sağlayamamak, yan yan
gitmek. (BDAD)


7.Ünlemler
abe: Seslenme sözü. (KIRN)
ba:Seslenme ünlemi. (BDAD ; RAZN ; KIRN)
bē:Seslenme sözü. (KIRN;BDAD)
be:Seslenme ünlemi. (RAZN ; KIRN)
bêy:Bre. Şaşkınlık bildiren ünlem. (BDAD)
beya: Seslenme sözü. (RAZN ; KIRN)
çuş:Eşeğe sesleniş sözü, çüş. (BDAD)
çüş: Atı, eşeği, katırı durdurmak için kullanılır. (DRTAS)
dii:‘’Deh’’ yerine hayvanlara söylenen söz.
(BDAD)
ey: Ha işte orda. (BDAD)
hoov: Koşulu hayvanların durmaları istenince ‘’hoov’’ diye seslenilir, dizginnêr çekilir.
(BDAD)
hordey : Hordey. (seslenme edatı) (KIRN)
hös: Çift sürerken geri ‘’dön’’ anlamında öküzlere hitaben kullanılan bir ünlem, höst. (BDAD)
huu: Kadınlara sesleniş sözü. (BDAD)
ıh: Hastaların inilti ünlemi. (BDAD)
ıhı: Evet anlamına gelen bir ünlem. (BDAD)
ihhii: Korku ve endişe bildiren ünlem.
(BDAD)
ak ļak: Boş konuşma. (BDAD)
ma: ünl. Kadınların birbirilerine seslenirken ‘’be’’ anlamına kullandıkları bir ünlem. Uzun şekli ‘’marı’’. (BDAD)
maç: Mandalara sesleniş ünlemi. (BDAD)
marä: Mari. (KBÇKTA)
marê: Erkeklerin kadınlar için kullandığı
ünlem. (BDAD)
mare: Erkeklerin kadınlar için kullandığı
ünlem. (RAZN)
marey: Marı hey. Erkeklerin kadınlara
sesleniş sözü. (BDAD)
marı: Kadınlar arasında seslenme sözü.
(BDAD ; RAZN ; SBK)
mari: Genelde kadınlara seslenirken kullanılan bir hitap kelimesi.(BTGA.383:Gümülcine-Mastanlı Mahallesi, BKÖBTGA)
mıkakana: Ses çıkarma, konuşma, sus
anlamında bir ünlem. (BDAD)

na na: Köpek çağırma ünlemi. (DS:Konyar, Katransa, Kayalar, Selanik)
na: İşte anlamında kullanılan bir gösterme edatı, nah. (BTGA.64:Gümülcine-Bekirli)
na: Al, buyur. Genelde köpeklere bir şey
verirken kullanılır. (BDAD)
na: Nah sana, al sana. (BDAD)
nacik: Çocukların bir birilerini kıskandırmak ya da imrendirmek için kullandıkları ve ‘bak bende ne var’ anlamına gelen bir söz. (BDAD)
nah: Nah sana, al sana. (BKÖBTGA)
uhaa: Hayret bildiren ünlem. (BDAD)
8.İkilemeler
bog boklavat: Gerekli gereksiz şeyler, çöpler.
(BDAD)
bok püsür:İşe yaramaz şeyler, abur cubur. (BDAD)
çì çıplak: Çırıl çıplak. (RAZN)

domuzun domuzu:Kötü huylu insanlar için kullanılan bir tabir. (BTGA.245:Gümülcine-Omurluköy)
fildir fildir: Fıldır fıldır, hareketli. (BDAD)
gıcır gıcır: Çok şık giyinme. (BDAD)
lön lön: Boş boş. (BDAD)
yalap yalap etmêk: Par par parlamak. (BDAD)


Sonuç
Bulgaristan ve Yunanistan Türk Ağızlarında bulunan argo yapılar üzerinde yoğunlaştığımız çalışmamız sonucunda, bölgedeki argo kullanımlar 8 alt başlık altına toplanmıştır. Bunlar; argo yapıdaki cümleler, deyimler, fiiller, isimler, insan niteleyicileri, zarflar, ünlemler ve ikilemelerdir. Bilhassa bölgede kullanılan isim, fiil ve insan niteleyicilerinin argo kullanımlarındaki yoğunluk dikkati çeken bir durum arz etmektedir.

Türkçenin söz varlığı bakımından zengin kullanımını göz önüne seren bu kullanımlar, Bulgaristan ve Yunanistan Türk Ağızları özelinde genel olarak Türk Ağızları hakkında fikir vermesi sebebiyle önemlidir. Bu nedenle çalışmamızın Türk kültür dünyasına önemli bir kazanım olduğu kanaatini taşımaktayız.


Kaynakça ve Eser Kısaltmaları
Aksan, Doğan (1998), Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Tdk Yayınları Ankara.
Aktaş, Gönül Hüseyin, Gümülcine Türk Ağzındaki Batı Kaynaklı Kelimeler. (Sözlük), (GTABKK)
Aktunç, Hulki (2002), Büyük Argo Sözlüğü, Yky, İstanbul.
Asiltürk, Bâki (2002), “Modern Türk Şiirinde Argo-İki Örnek. Metin Eloğlu-Salâh Birsel”, Türk Kültüründe Argo, Türkistan ve Azerbaycan Araştırma Merkezi Yayını (SOTA), Hollanda, S. 183.
Cebeci, İsa; Örneklerle Deliorman Türk Ağzı Sözlüğü, (BDAD)
Dallı, Hüseyin; Kuzeydoğu Bulgaristan Türk Ağızları Üzerine Araştırmalar, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1991. (KBTAHD)
Derleme Sözlüğü 1-12 (1993), Türk Dil Kurumu Yayınları, Sayı:211, Ankara. (DS)
Devellioğlu, Ferit (1990), Türk Argosu İnceleme- Sözlük, Aydın Kitabevi,Ankara.
Doğan, İsmail; Benli, Derya Yeşim, Bulat Köyü Örneğinde Batı Trakya Gümülcine Ağzı, Gece Kitaplığı, 2104. (BKÖBTGA)
Eckman, Janos, “Razgrad Türk Ağzı”, Eren, H., Kun, T., Halası, Türk Dili Ve Tarihi Hakkında Araştırmalar I, Türk Tarih Kurumu Yayınlarından VII. Seri-No. 20, Ankara, 1950, s.1-25. (RAZJE)
Ergin, Muharrem, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yay., İstanbul, 2004.
Guıraud, Pierre (1956), L’argot, Paris. Presses Universitaires De France, Boulevard Saint-Germain.
Gürcihan, Güneş, ‘’Kuzeydoğu Bulgaristanda Çerkovna Köyü Ve Çevresi Türk Ağızları’’ ( İnceleme-Metinler-Sözlük), İnönü Üniversitesi, Sos. Bil. Enst., Türk Dili Ve Edebiyatı ABD, Yüksek Lisans Tezi, Malatya, 2009. (KBÇKTA)
Kadır Oglarıntan, Fatme, Batı Trakya Ağzından Gelenek ve Görenekler, Trakya Üniversitesi, Edeb. Fakültesi, Türk Dili ve Edeb. Böl., Bitirme Ödevi, Edirne, 2016. (BTFK)
Karaağaç, Günay, Türkçenin Söz Dizimi, Kesit Yayınları, İstanbul, 2011.
Karaşinik, Bahtışen; Silistre İli ve Yöresi Ağızları, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Edirne, 2011. (SBK)
Korkmaz, Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK, Ankara, 2010.
König, Güray Çağlar (1991), Toplumdilbilim Açısından ‘Dil’ Ve ‘Dil Türleri’ Kavramları Üzerine, Dilbilim Araştırmaları, Hitit Yayınevi, İstanbul, S.61-70.
Mangır, Mediha (2009), Osman Cemal Kaygılı’nın Eserlerindeki Sözvarlığı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dn: Prof. Dr. Mustafa Özbalcı, Samsun.
Metin Murtaza, Durgyul; Razgrad İli Kubrat İlçesi Alevi-Bektaşi Köyleri Ağzı (İnceleme, Metinler, Sözlük), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Edirne 2016. (RAZN)
Molla Achmet, Chalil, Batı Trakya Ağzıyla Gelenek ve Göreneklerin Anlatılması, Trakya Üniversitesi, Edeb. Fakültesi, Türk Dili ve Edeb. Böl., Bitirme Ödevi, Edirne, 2016. (BTHM)
Olcay, Selâhattin; Doğu Trakya Yerli Ağızı. İnceleme- Derleme- Dizin, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1995. (DTYASO)
Özden, Muharrem, Batı-Trakya Gümülcine Ağız İncelemesi (Ses ve Şekil Bilgisi- Metinler- Söz Varlığı), Trakya Üniversitesi Yayınları, Yayın No:180, Kasım 2016. (BTGA)
Salimehmed, Naylen; Kırcaali İli ve Çevresi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Edirne 2006. (KIRN)
Yelten, Muhammet; Açıkgöz, Halil, Kelime Grupları, Doğu Kütüphanesi, İstanbul, 2008.
Mollava, Mefküre Rıza; Doğu Rodop Türk Ağızları Sözlüğü, (DRTAS)


Kaynak: bys.trakya.edu.tr/file/download/52391542/

ADO_YORUM: Bu sözcüklerden bir bir birçoğu yöremde de halen kullanılıyor.. Allah allah


[Edited at 2018-06-05 01:30 GMT]


 
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
Asimilasyon nedir Jul 25, 2018

--Bu bir şiir değildir--


Asimilasyonun bin çeşidi var
En kötüsü de bizim gibi olmalısın baskısıdır herhal.

Bizim gibi olmalısın, bizim gibi, bizler gibi
Nasıl yani?
Millet parfüm kullanıyor, sen neye kullanmıyonğ?
Millet evleniyor, evlen.
İnsanlar bir yerlere giriyor çalışmak için; sen de öyle yap

Bak, herkes araba sahibi oluyor, sen de ol.
Çok aykırı şeyler yazıyorsun, yazma.
... See more
--Bu bir şiir değildir--


Asimilasyonun bin çeşidi var
En kötüsü de bizim gibi olmalısın baskısıdır herhal.

Bizim gibi olmalısın, bizim gibi, bizler gibi
Nasıl yani?
Millet parfüm kullanıyor, sen neye kullanmıyonğ?
Millet evleniyor, evlen.
İnsanlar bir yerlere giriyor çalışmak için; sen de öyle yap

Bak, herkes araba sahibi oluyor, sen de ol.
Çok aykırı şeyler yazıyorsun, yazma.

Başka? Daha başka??
- Görgü kurallları var, uyman lazım.
- Uyayım da neymiş bunlar bana bir açıkla hele...
Herkesin görgüsü kendine yani.

Çatal sol elde, bıçak sağ elde ya da tam tersi olmalı.
Yahu arkadaşım ben o güzel yemeğe kalabalıkta ellerimle dalsam olmaz mı.

İyisin hoşşun ama çok söğüyorsun dedi geçen amcanın biri bana
Söğüyorsam söğüyorum

Sövmeyi öğrettilerdi bize torosların dağ köylerinde küçükken, ondandır
Sana da öğretmişlerdir de.
Asimilasyon (asimile?) olmuşsundur, asimilasyonlaştırmaya uğratılmışsındır.

Bisikletle uzak bir köye gitmiştim, ergenin biri sövmeli-saymalı karşıladı beni
- "Bilmem neresine goduğum hoş geldin" dedi.
- "Hoş bulduk y.r.k kafalı hinçurya askeri" diyerek karşılık verdim. Muhabbet ilerledi, yol sormaylan başladık, tarım sorunlarına bağladık... vedalaştık.
Öyle çok insan var ki 1 saat birbirlerinin orasına burasına koyarak lafın belini kırıp muhabbeti koyulaştıran...

Dilde yöresel ağızları öldürme kararlılığı da bir asimilasyondur (tüm dünyada).

Mala edukasyon yani kötü eğitim, kötü, verilen eğitimler de kötü, hem okullarda, hem toplumda...

Adamın biri türkçemi test etmek için telefon açıyor bir yerden, prozdan mı ne bulmuş telefonumu yıllar önce.. Beklentisi "İstanbulca" konuşmam, ona göre notumu verecek. En rahat ağızla konuştum. Hayal gırıklığına uğramıştır kesin...

Burdaki çocuklara yıllardır "abla" dedirtmeye çalışıyor eğitim sistemimiz. Abla ne lennn?? Çarşıda pazarda, apartmanda "aba" diycen; kısa, öz, samimi. Hep "ağa" derdik, şimdi; ağbi bile değil abi, abi abi. Ağabey'in kısaltılmışı ağa idi ve öyle kalmalıydı. Kalamadı. Adam "ağa" deyince filimlerde gördüğü "köy ağası" aklına geliyor... Mala edukasyon, kötü eğitim.

Modern büyük devletlerin vaktinde dayattıkları tek dillilik de bir asimilasyondu. Bırak adam konuşsun len, bişey olmaz. Yukilce, Bahatastraca, Dimeltap-givrence konuşsun, belki beni de merak sarar birkaç kelime öğrenirim ne olacak. (Aslında çoğunlukça bilinmeyen bir dilin kalabalıkta konuşulmasına kıl olunmasının en baş nedeni "acaba bana söğüyorlar mıkı endişesidir))) Söğsün varsın, ne olacak daaa.

Hani ünlü bir siyasetçi kalıplaştırdığı "böyle bir şey olabilir mi arkadaşlar" diyerekten sözde sert çıkıyor, posta koyduğunu sanıyor ya birilerine. O mesaçlar yerine ulaşmıyor gardaşım. Gendisini buralara geldiğinde dinlemiştim bi yol ana mesacı şuydu "İyi vergiciyim, hesap uzmanıyım, vergi nasıl alınır bilirim arkadaşlar..." filan feşmakan. Beyefendi kırsal kökenli benim gibi ama Türkçesi çoook yapay kaçıyor halka seslenirkene. Bak M.İ. ne güzel gonuşuyordu CB şeçim kampanyalarında...Halkın türkçesini, sövmesini-saymasını kimse küçümsemesin. Küçümseyen kaybeder, romanı-şiiri okunmaz, siyasetçiyse sandığına oy bile atılmaz. Bu dediklerimi unutmanğ emi politikacı dostlarım.
Neyse...


Almanlık, Japonluk, Türklük, Tiyepsonhiger'lik, Bastipstaramnı'lık

Alman olmak: Anladıkları şu; biyo-almanlar gibi merhabalaşsın, halo, guten tag desin, anadilini unutsun, davranışları, rüyaları, sevişmeleri, s.k.şmeleri, mimikleri... hep alaman'ca olsun. Başka başka ana-babasının memleketi Zonguldağa hiç gitmesin.... Yahu arkadaşım Türkler o kadar kolay asimile olsaydı ohooo. Olanlar da var. Bişey de demedik. Afyonlu Mehmet her akşam ecnebi arkadaşları ile domuz mangalındaydı Almanya günlerimin bir kısmında. Türk komşuları gendisiyle selamı sabahı mı kestiler, yoo. Mehmet Aurelio Brezilya asıllı bir Türkiye vatandaşıydı, milli maçlarda da oynadı bizde. Hiç merak etmedim bu adam maçlardan önce istiklal marşını söyler mi söylemez mi seremonide diye. Adam Brezilya cumh. Coelho ile foturaf çektirse ne olur, Putinle buz hokeyi oynasa ne olur? Alanya'da Alman gettosu var, Balear adalarında alman gettoları var. Bişey diyor muyuz biz, sizler gibi uyum da uyum diyerek esas arzunuz olan ASİMİLASYONU mu isteyelim. Teresler, Mesut Özil'in Almanya milli marşını söylememesine bile kıl olmuşlar... İnsan yakın tarihinden ders alabilmeli, okuyun bakalım 1933-45 Almanya tarihini bir...

(Tabi bu hastalıklı düşüncenin bir de dış görünüm boyutu var onu unutmuşum. Mümkünse kuzey avrupa görünümlü, cermen boylu, 48 ayakkabı numaralı, tercihen mavinin tonları göz bebeklerine sahip olsun... belkim lütfedip alaman sayabilirler o zaman o tipler... Almanların % 20 küsürünün bayağı yüksek derecede ırkçısal görüşleri olduğu söyleniyor alaman forumlarında. Bir yüzde vermem zor. Hee bir de isim boyutu var: Mümkünse German adları koyulsun. Kulakları çınlasın "Kent" adlı bir arkadaşım vardı İzmirli, ailesi, ayrımcılık görmesin diye isim planlaması yapmışmış Almanya'da. Orkan var "kasırga" anlamında...) Bizim Aurelio'ya "Mehmet" adını vermemiz de bir Türk salaklığı işte.

Türk olmak: İmparatorluk geçmişi olan bir ülkeyiz. Zor durumda kalan birçok insan ana karaya göçtü geldi eski zamanlarda. Ayrıca biyo-türkler sadece anadoluda yaşamıyor ki. Hem biyo-türk olmasa ne olur kardeşim. Hatta Türkiye'de yaşayıp türklüğü külliyen reddetse ne olur. İnsan olsun yeter, insan. Sonuçta insan kendini ne hissediyorsa odur.

Asimilasyonun bin çeşidi var. Asimilayon kötüdür. Asimile etmek kötüdür, asimile olmak kötüdür. Belki iyidir, bana göre kötüdür.

Kimse kimseyi; davranış, büyük parçaya uymaya zorrlama, giyim-kuşamını dayatma, çoğunluk gibi kazanma-çalışma-harcama-yaşama asimilasyonuna uğratmasın.

İnsanlar birbirlerine saygı duysalar, anadillerini unutmasalar-unutturmasalar... Yöresinde konuştuğu türkçesini, japonyacasını, alamanyacasını da gonuşsa iyi olma mı?? Çokkültürlülük eyi bişey. Misal: birbirinden lezzetli yemekler yiyonğ daha ne olsun. Herkes yalnızca hamburger, konburger, sinopburger yese ne kadar da kötü olurdu...

_______________
_____________________

____
TDK:
asimilasyon Fr. assimilation
a. (l ince okunur) biy. 1. Özümleme. 2. db. Benzeşme. 3. top. b. Farklı kökenden gelen azınlıkları veya etnik grupları, bunların kültür birikimlerini, kimliklerini baskın doku ve yapı içinde eriterek yok etme sürecinin sonu.

Güncel Türkçe Sözlük
asimilasyon İng.assimilation Alm.assimilation Fr.Assimilation
bk. Dönüşüm

Uluslararası İlişkiler Terimleri Kılavuzu
asimilasyon İng. assimilation
Özümleme.

BSTS / Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü
asimilasyon
bk. benzeşme

BSTS / Türk Dünyası Gramer Terimleri Kılavuzu 1997
asimilasyon İng. assimilation
Emilim.

BSTS / Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü
asimilasyon
bk. özümleme.

BSTS / Yerbilim Terimleri Sözlüğü 1971

[Edited at 2018-07-26 01:17 GMT]
Collapse


 
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
KIBRIS TÜRKÇESİ - 2 Sep 22, 2018

1) Hepimiz Neneme Daşındık! -> https://www.youtube.com/watch?v=lxQkc8VTg9Y
2) "O ekmek gadeyifi yapılacak!" -> https://www.youtube.com/watch?v=xpZ8ianJcBQ

3) Hodri Mey
... See more
1) Hepimiz Neneme Daşındık! -> https://www.youtube.com/watch?v=lxQkc8VTg9Y
2) "O ekmek gadeyifi yapılacak!" -> https://www.youtube.com/watch?v=xpZ8ianJcBQ

3) Hodri Meydan! -> https://www.youtube.com/watch?v=0x2ab8keMfI
4) Eksik galsın Dünya Kupanız! -> https://www.youtube.com/watch?v=-qz23kMVyag

5) Leymosun'da bana Madonna Siddiga derlerdi! -> https://www.youtube.com/watch?v=ea_9GfG5wa4
6) Bu gızcık da bayılır bana yau... -> https://www.youtube.com/watch?v=ouTHRYcz-C4

7) Uçacan Hasan, gerekirsa uçacan! -> https://www.youtube.com/watch?v=cDcNX_f1Bzc
8) İsten Zayıflayasın? - Neydi Olacağı -> https://www.youtube.com/watch?v=OTKXRBZBSnE

9) Neydi Olacağı - 156. Bölüm -> https://www.youtube.com/watch?v=g8CEmSUjcM8
10) Neydi Olacağı Haber Bülteni - 149. Bölüm -> https://www.youtube.com/watch?v=VOAxMRyQLaM

[Edited at 2018-09-22 22:18 GMT]
Collapse


 
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
KIPRIS KIBRIS... Sep 29, 2018

1) Neydi Olacağı - Nermin vs Necati İlişki Danışmanlığı" -> https://www.youtube.com/watch?v=Y9SNP-pzYQ4
2) Nermin vs Necati - 7 Yaz Bunalımı -> https://www.youtube.com/watch?v=bdI2im-sV1Y
3) Nermin vs Necati - Kıskanç
... See more
1) Neydi Olacağı - Nermin vs Necati İlişki Danışmanlığı" -> https://www.youtube.com/watch?v=Y9SNP-pzYQ4
2) Nermin vs Necati - 7 Yaz Bunalımı -> https://www.youtube.com/watch?v=bdI2im-sV1Y
3) Nermin vs Necati - Kıskançlık -> https://www.youtube.com/watch?v=6Rj54D3Qtnc

4) Nermin vs Necati - Sevgililer Gününü Kutlasak mı Kutlamasak mı? -> https://www.youtube.com/watch?v=SfjVSiwHf6g
5) Neydi Olacağı - Nermin Necati Detox Diyeti -> https://www.youtube.com/watch?v=PsU5O5Sk2N8
6) Neydi Olacağı Haber Bülteni - 85. Bölüm -> https://www.youtube.com/watch?v=uQHDg2KTvgU

7) Nermin Cevap -> https://www.youtube.com/watch?v=0LUDax7WC7s
8) Sokak Röportajları KIBRIS- Türkiye'lilere ne denir? -> https://www.youtube.com/watch?v=86GuHoP6T5c
9) "KIBRIS İÇİN ÇAL" ve KIBRISIM (Official Video) -> https://www.youtube.com/watch?v=PD7O39mXj6s
Collapse


 
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
ENGÜÇ _engüç - en güç -> zorunlu ve mecburen"e karşı Oct 6, 2018

Anamdan duyardım: "engüç gidilecek", "ne yapacanğ oğlum engüç yapılacak bu iş"...

ve daha fazlasını...

mecburi -mecburen - mecbur sevmeyenlere
ölçünlü türkçeye hoppadak "zorunlu" yerleşmesine ısınamayanlara:::

işte seçenek:

ENGÜÇ EN GÜÇ, engüç....

ister kullanın, ister bilginiz olsun...



[Edited at 2018-10-06 06:00 GMT]


 
Adnan Özdemir
Adnan Özdemir  Identity Verified
Türkiye
Local time: 21:46
Member (2007)
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
~ Dec 19, 2018

--Alıntı--

Ömer Seyfettin ve Edebi Kişiliği


//Ömer Seyfettin///1415511_620x410


Türk hikayeciliği denildiğinde akla gelen ilk isim her zaman Ömer Seyfettin olmaktadır. Ömer Seyfettin ismini yediden yetmişe herkesin duyduğu söylenebilir. Fakat “Ömer Seyfettin kimdir?” denildiği zaman yazarımız hakkında maalesef tam olarak bilgi sahibi olmadığımız ortaya çıkıyor.

Ömer Seyfettin’in öykücülüğünün yanı sıra fikir adamlığı da son derece önemlidir. Ömer Seyfettin, Milli Edebiyatın başlamasında, Türkçenin sadeleşmesi konusunda büyük rol oynamış bir fikir adamıdır. Yazarın 1912 yılında Genç Kalemler dergisinde yayımlamış olduğu “Yeni Lisan” makalesinde Türkçenin diğer dillerin etkisinden kurtulması noktasında ilk büyük adım da atılmış olur.

Ömer Seyfettin 1884 yılında Balıkesir’in Gönen ilçesinde doğmuş yazar, asker ve öğretmendir. Öğrenim hayatına askeri lisede devam eden yazar, Balkan Savaşında da bulunmuş ve bir süre esir hayatı yaşamıştır. Hikayelerini kendi yaşamından hareketle yazan Ömer Seyfettin, savaş sırasında Balkanlarda tanık olduğu olayları da hikayeleştirmiştir. Askerlik yaşamını sonlandıran yazar geri kalan hayatını edebiyatı adamış ve kısa süren yaşamında çok sayıda hikaye ile makale yazmıştır.

Ömer Seyfettin’in Ölümü
Ömer Seyfettin, 1920 yılında İstanbul’da rahatsızlanır ve hastaneye yatar. Ömer Seyfettin’in şeker hastası olduğunu anlamayan doktorlar, halsizliğini engellemek adına ona bol bol portakal yemesini tavsiye ederler, Hastalığı iyice artan Ömer Seyfettin yaşama gözlerini kapar. Ömer Seyfettin’in sahipsiz olduğunu düşünen hastane onu Tıp Fakültesinde kadavra olarak kullanır. Ömer Seyfettin’in cesedi üzerinde inceleme yapan öğrencilerin fotoğrafları dergide yayımlanınca arkadaşları durumu anlar ve Ömer Seyfettin’in cenazesini hastaneden alırlar. Ömer Seyfettin’in bu hazin ölümü ve hikayesi insanı duygulandıracak cinstendir.

Ömer Seyfettin’in Eserleri

Hikâye: İlk Düşen Ak, Harem, Yüzakı, Kurumuş Ağaçlar, Pembe İncili Kaftan, Aşk Dalgası, Falaka, Yüksek Ökçeler, Bomba, Beyaz Lale, Kızıl Elma, Gizli Mabet, Bahar ve Kelebekler, Yalnız Efe, Kaşağı…
Roman: Efruz Bey, Yalnız Efe, Ashab-ı Kehfimiz
Şiir: Şiirler (Doğduğum Yer)
Oyun: Mahçupluk İmtihanı

Ömer Seyfettin’in Yeni Lisan Makalesi

Türk edebiyatına tam olarak hikayecilik kavramı, Ömer Seyfettin ile giriyor. Bu nedenle Türk Edebiyatında Hikaye’nin kurucusu olarak, Ömer Seyfettin kabul edilir. Hatta mart ayının ilk haftası, edebiyatçılar için, Ömer Seyfettin Haftası’dır. Ömer Seyfettin hayattayken hiçbir kitabı basılmamıştır ve o basılan kitaplarını hiçbir zaman görmemiştir. Öldükten sonra arkadaşları ve çevresi tarafından yazdığı hikayeler toplanmış ve kitap haline getirilmiştir. Türkiye’de 4 ayrı yayınevi, Ömer Seyfettin’in tüm hikayelerini bir kitap olarak bir araya getirmiş ve basmıştır. Bunun dışında 15 yayınevi, onun eserlerini bir şekilde basıp dağıtmaya devam etmektedir. Ömer Seyfettin’in toplamda 136 hikayesi bulunmaktadır. Son yıllarda Dergah Yayınevi, Ömer Seyfettin’in bütün eserlerini derli toplu bir şekilde basmasıyla bilinir. Hiçbir tanıtım yapılmamasına ve hiçbir reklam çalışması yapılmamasına rağmen, Ömer Seyfettin’in öyküleri, bugün bile çok sayıda satılmaktadır. Ömer Seyfettin, hikayelerinin yanında ayrıca makale yazarlığı da yapmıştır. Ömer Seyfettin’in yazdığı makalelerin en önemlisi de Yeni Lisan adlı makaledir.

1911 yılında Selanik’te Genç Kalemler Dergisi çıkarılmaya başlanmıştır. Bu dergide Ömer Seyfettin, Yeni Lisan adlı bir makale yayımlamıştır. Bu makalede özetle Ömer Seyfettin, yeni bir dil ve yeni bir edebiyat istediğini belirtmiştir. Yeni Lisan makalesinde, birçok kelimenin tekrar edildiğini görüyoruz. Örneğin; “genç” kelimesi 13 ayrı yerde geçmektedir. “Yeni” kelimesi ise 5 ayrı yerde geçiyor ve bunların yanı sıra, “uyanmak” kelimesi 5 farklı yerde geçmektedir.

Bu kelimelerin bu kadar sık kullanılması aslında Ömer Seyfettin’in bu makalesinde, ne anlatmak istediğini adeta özetliyor. Ömer Seyfettin bazı konularda özellikle gençlerin uyanmasını istiyor. Makalede öz olarak şunları ifade etmek istiyor. Artık dünya yeni bir döneme girmiştir. Bu yeni dönemde ülkelerin çocukları zenginlikleri kendileri kullanmaktadır. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de bu durumun aynı olmasını, Ömer Seyfettin şiddetli bir şekilde savunuyor. Ömer Seyfettin’in bu makalesinde, milli duyguları görmek mümkündür. Gençler, bu fikirlere de son derece açıktır, bu nedenle gençlerin uyanması ve bu durumu fark etmesini istiyor Ömer Seyfettin.

Kaynak: https://www.edebiyatciyim.com/omer-seyfettin-ve-edebi-kisiligi/


▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄


--Alıntı--

Ömer Seyfettin'in Hikâyeciliği


Ömer Seyfettin hikayeci olmadan önce bir şairdi. Şiirleri dergi sayfalarında kaldığı, bir araya toplanmadığı için sayılarını ve özelliklerini pek bilmiyor. O yüzden de şiirlerinden hemen hiç söz edilmez. Şiiri bırakarak, hikayede karar kılması, yeteneklerini tanıma bakımından kendisi için, sonuçları yönünden de edebiyatımız için bir kazanç olmuştur. Gerçekten hikayeciliğimizin, günümüzdeki aşamaya ulaşmasında Ömer Seyfettin'in payı ve hizmeti inkâr edilemez. Ömer Seyfettin basamağı olmadan, Edebiyat-ı Cedide hikayeciliğinden Cumhuriyet dönemi Türk hikayeciliğine geçiş ya da atlama, asla düşünülemez. Ömer Seyfettin hikayeciliğimizin gelişme tarihinde başlı başına bir evre, bir dönemdir.

O, ilkin Osmanlıcılık hikaye yazılabileceği gerçeğini ortaya koydu. Sözcüklerde unutulmuş Arapça ve Farsça sözcüklere başvurmadan, üslup oyunlarına yer vermeden, dili Türkçe, konuları ve kişileri yerli hikayeyi o getirdi. Hikayelerinin ne dili, ne anlatışı, ne konuları ne de kişileri yadırganıyordu. Üstelik ilgiyi sonuna değin ayakta tutma ustalığı da vardı.

Ömer Seyfettin hikaye türünün ustası sayılır. Edebiyat tarihine de bu sıfatla geçmiştir. Samipaşazade'nin ve Halid Ziya'nın denemelerinden sonra kendisi sırf hikaye veren ilk sanatçı Ömer Seyfettin'dir. Onun eserleri Fransız üstadı Maupassant tarzında kuvvetli bir olay üstüne ve küçük bir roman gibi kurulmuş hikayelerdir. Hikaye türünü tezli olarak ve toplumu yükseltmek amacıyla ilk kullanan yazarımız Ömer Seyfettin'tir. Okul kitaplıklarında baş yeri tutan ve çok okunan Ömer Seyfettin, özlediği milli amaca ulaşmış yazarlardandır.

Hikayeleri kaynaklarına göre birkaç bölümde toplanabilir:

Kendi Hayatı ile ilgili olanlar.
Çağının sosyal ve siyasal düzenine değinenler. (Bir ittihatçının Hatıra Defterinden, Boykotaj Düşmanı, Mehdi, Piç.)
Halk Kaynağından ve halk edebiyatından alınanlar. (Yalnız Efe, Kurumuş Ağaçlar, Yüz, Çakmak, Düşünce Zamanı, Külah, Deve, Bir Hayır.)
Yanlış inançlara dokunanlar (Perili Köşk, Sanduka, Kurbağa Duası, Nasıl Kurtarmış?, Eleğimsağma.)
Yurt Sevgisi, Türkçülük ve milliyetçilik Ülküsü aşılayanlar (Primo Türk Çocuğu: Nasıl Doğdu, Primo Türk Çocuğu: Nasıl Öldü?, Fon Sadriştayn'ın Karısı, Fon Sadriştay'nın oğlu, Forsa, Müjde, Hürriyet Bayrakları.)
Tarihe Dayananlar, (Pamuk İpliği, Devletin Menfaaiti Uğruna, Çakmak, Düşünme Zamanı, Yüz Akı)
Daha önceki devir hikaye ve romanlarında pek rastlanmayan; İstanbul'u değil, memleketin her tarafını konu alan hikayeler yazması, toplumun belli zümrelerini değil hemen her kesimi hikayelerine yansıtması onu farklı kılar.

Ömer Seyfettin görüşleri doğrultusunda yazmaya çalışmış, süssüz, yalın açık bir anlatım ile geniş kitlelere sesini duyurmuştur; ancak bazen bu tutumundan dolayı kuruluğa düştüğü görülür. Onun "edebiyatsız edebiyat" görüşü, sairanelikten kaçma kaygısı bir yerde Edebiyat-ı Cedide'ye karşı tavır alışından ötürüdür.

Servet-i Fünuncuların tasvire ve ruh çözümlemelerine ağırlık vermelerine karşılık Ömer Seyfettin olayı öne çıkaran bir tutumu benimsemiştir. Edebiyatta söylenişten çok söylenen düşünceye önem verir. Bu tanzimatçılardan beri gelen "edebiyat yolu ile toplumu düzeltme, aydınlatma" tavrının tipik göstergesidir. Bu tutum "tezli sanat" yapmayı getirmiş, dolayısıyla çağının toplum ve siyaset hadiseleri eserlerine girmiştir.

Ömer Seyfettin dilde sadelik ve anlaşılırlıktan yana olmuştur. Türkçe'nin kurallarına göre davranılmasını, dilin Arapça ve Farsça sözcüklerden arındırılmasını savunmuştur. Halkın anlayacağı bir dille yazmayı, halka gitmenin ilk koşulu olarak benimsemiştir. Yapıtlarıyla bu yönelişin Türk edebiyatındaki ilk örneklerini vermiş. Milli Edebiyat akımının oluşturulmasına önemli katkılarda bulunmuştur.

Kişiler bakımından Ömer Seyfettin'in hikayeleri zayıf görülmüştür. Bu hüküm, daha çok fikirleri savunmak veya yermek için yazılmış hikaye kahramanları bakımından doğru sayılabilir.

Çevre bakımından Ömer Seyfettin İstanbul sınırları dışına çıkan ilk hikayecilerimizdendir. Konularının çoğu, Rumeli ve Anadolu'da geçer. Ne var ki, bu hikayelerinde çevre tasvirlerine, kişi ve eşya tahlillerine pek az yer verilir. Bu hal biraz da Servet-i Fünunun tasvirci ve tahlilci tutumuna karşı bir tepki sayılmalıdır.

Zaman bakımından Ömer Seyfettin Edebiyatsız Edebiyat Peşindedir. Ömer Seyfettin'in hikayeleri klasik hikaye tipine örnek sayılabilir. Hepsinde de, belli ve değişmez planın uygulandığını görürüz: Serim, düğüm, çözüm. Olaylar, bu basamaklardan geçerek birbirini izler. Mantıki bir düzen vardır. Hikayelerinde çözümleme değil, olay önemlidir. Küçük bir olay hikaye demektir. Onca ikili konuşma Ömer Seyfettin hikayelerinin başlıca özelliklerindendir. Ömer Seyfettin hikayelerinde çoğunlukla batılı bir mizahın yanında sert bir hava görülür.

Kaynak: https://www.turkedebiyati.org/kitap_ozetleri/omer-seyfettin-hikayeciligi.html


▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄


--Alıntı--

Ömer Seyfettin (d.28 Şubat 1884, Gönen - 6 Mart 1920, İstanbul)

Ömer Seyfettin28 Şubat 1884'te Gönen'de doğdu. 6 Mart 1920'de İstanbul'da henüz 36 yaşındayken yaşamını yitirdi. Çağdaş Türk öykücülüğünün ile "Milli Edebiyat Akımı"nın kurucularından. Kafkas göçmenlerinden Yüzbaşı Ömer Şevki Bey'in oğlu. Öğrenimine Gönen'de başladı. Babasının görevi nedeniyle sürekli yer değiştirmemeleri için annesiyle bilikte İstanbul'a gönderildi. 1892'de Aksaray'daki Mekteb-i Osmaniye'ye yazdırıldı. 1896'da Eyüp'teki Baytar Rüşdiyesi'ni bitirdi. Edirne Askeri İdadisi'nden sonra 1903'te İstanbul'da Mekteb-i Harbiye'den mezun oldu. Mülazim (teğmen) rütbesiyle orduya katıldı. İzmir Zabitan ve Efrat Mektebi'nde bir süre öğretmenlik yaptı. 1908'de merkezi Selanik'te olan 3'üncü Ordu'da görevlendirildi. 1911'da ordudan ayrıldı. Ama Balkan Savaşı çıkınca tekrar askere alındı. Sırp ve Yunan cephelerinde savaştı. Yanya Kalesi'nin savunması sırasında Yunanlılara esir düştü. Bir yıl süren tutsaklıktan sonra İstanbul'a döndü. Kısa bir süre "Türk Sözü" dergisinin başyazarlığını yaptı. 1914'te Kabataş Lisesi'ne edebiyat öğretmeni olarak atandı. Ölümüne dek bu görevi sürdürdü.

Yazmaya Edirne'deki öğrenciliği sırasında başladı. İlk şiiri "Hiss-i Müncemid" "Ömer" imzasıyla 1900'de "Mecmua-i Edebiye"de yayınlandı. İlk öyküsü "İhtiyarın Tenezzühü" 1902'de Sabah gazetesinde yer aldı. İzmir ve Makedonya'da görevliyken yazdığı şiir, öykü ve makaleler çeşitli dergilerde çıktı. Askerliğe ara verdiği dönemde ise yazıları "Rumeli" gazetesi ve çeşitli dergilerde yayınlandı.

Selanik'te yayınlanan "Genç Kalemler" dergisindeki yazılarıyla ünlendi. Derginin ikinci dizisinin ilk sayısında Nisan 1911'de yayınlanan "Yeni Lisan" başlıklı yazısı "Milli Edebiyat" akımının başlangıç bildirgesidir.

Yazılarında, yalın, halkın konuştuğu ve anladığı bir dil kullanmak gerektiğini savundu. Türkçe'nin kendi kurallarına uygun yazılmasını, Arapça ve Farsça sözcüklerden arındırılmasını istedi. Milli Edebiyat akımının öncülüğünü Ziya Gökalp ve Ali Canip Yöntem'le birlikte sürdürdü.

1'inci Dünya Savaşı yıllarında "Yeni Mecmua"da yayınlanan öyküleriyle ününü iyice yaygınlaştırdı. Öykülerini kişisel deneyimlerine, tarihsel olaylara ve halk geleneklerine dayandırdı. Günlük konuşma dilini kullanması, öykülerine canlı ve etkileyici bir özellik verdi. Çok değişik konular işledi. Bunları anlatırken yergiye, polemiğe, komik durumlara ve toplumsal yorumlara da yer verdi.

Ömer Seyfettin, olay ya da Maupassant tarzı öykücülüğün kurucu ismidir. Öykülerinde büyük oranda realizm etkisinde olduğu görülmektedir. Öykülerindeki kahramanlar için çok yönlü ve derin bir psikolojik çözümleme yapmamıştır. Öykülerinde anlatımı daha etkili kılmak için efsanelerden, atasözlerinden, deyimlerden ve halk hikayelerinden sık sık faydalanır. Öyküleri genellikle sürpriz bir sonla bitmektedir.

Ölümünden sonra 1926'da öykülerini önce Ali Canip Yöntem derledi. Ardından Ahmet Halit Kitabevi 1936'da bir derleme yaptı. 1950'den sonra Şerif Hulusi, öykülerini yeniden gözden geçirip 10 cilt halinde yayınladı. Rafet Zaimler Yayınevi 1962'de 30 öykü daha ekleyerek 11 ciltlik bir külliyat halinde yayınladı. Son olarak Bilgi Yayınevi, "Bütün Eserleri" adıyla tüm öykülerini 16 kitapta topladı. Kahramanlar, Bomba, Yüksek Ökçeler, Yüzakı, Yalnız Efe, Falaka, Aşk Dalgası, Beyaz Lale, Gizli Mabet bu dizideki öykü kitaplarından bir bölümü.

İnceleme kitaplarında "Tarhan", "Ayın Sin" rumuzlarını kullandı.

Eserlerine İlişkin Değerlendirmeler

Bahar ve Kelebekler: Genç Kalemler'de yayımlanan öykülerinden biridir. Yeni Lisân makalesinde ortaya koyduğu hususları örnekleyen kullanımlar içermesi açısından önemlidir. Yani "yeni lisan" konusunda dile getirdiği teorinin pratiğe dönüşmüş halidir.

At: 1908'de yayımlanmıştır. Ömer Seyfettin öykücülüğünün ana hususları ihtiva eden karakteristik metinlerden biridir.

Ömer Seyfettin'in öykülerindeki ana hususlar:

Yirminci yüzyılda yaşama şuuru ve gerçekçilik
Mazi ve kahramanlık hasreti
Duru bir Türkçe
Buruk bir mizah
Öyküleri şu alt başlıklar etrafında ele alınabilir:

Tarihî hikâyeler

Peçevi Tarihi başta olmak üzere Ömer Seyfettin bir dizi konusunu tarihten alan hikâye yazmıştır. Bu hikâyelerin amacı, Türk devletinin güçlü yönlerini öne çıkarmaktır. Devlet adamları, askerler bu öykülerin ana kadrosunu oluşturmaktadır.

Başını Vermeyen Şehit : Konu, Peçevi Tarihi'nde geçen manzum bir destandan alınmıştır.
Kütük
Vire
Ferman
Kızılelma Neresi?
Pembe İncili Kaftan
Balkanlar ile İlgili Hikâyeler

Balkanları iyi bilen Ömer Seyfettin, bir kısmı da kendi başından geçen hikâyeler kaleme almıştır. Ömer Seyfettin, Balkan Savaşı sırasında orduya çağrılmış, o günlerde kısa kısa yazdığı günlükleriyle o günlerin iç burkan acı şartlarını ortaya koymuştur. En acı olayları; keskin ve kısa ifadelerle anlatan bu rûz-nâme, Balkan Savaşı hakkındaki önemli belgelerden biridir. Yunanlılara esir düşen Ömer Seyfettin, Nafliyon kasabasında 10 ay kadar kalmış ve 15 Kasım 1913'te esaretten kurtulmuştur.

Bomba
Beyaz Lale
Nakarat
Hürriyet Bayrakları
Çanakkale Savaşı ile İlgili Öyküler

Çanakkale'den Sonra
Mefkûre
Aleko Bir Çocuk
Kaç Yerinden
Çocukluk ve Gençlik Hatıralarından Yola Çıkarak Yazdığı Öyküler

İlk Namaz
Anda
Kaşağı
Falaka
Masal ve Fanteziler

Kurumuş Ağaçlar
Herkesin İçtiği Su
Üç Nasihat
Türkçülük Düşüncesini Telkin Etmek Üzere Yazmış Olduğu Öyküler

Primo Türk Çocuğu
Ashab-ı Kehfimiz
Önemli Açıklama

Ömer Seyfettin'in Efruz Bey ve Ashab-ı Kehfimiz adlı eserleri kimi kaynaklarda roman, kimi kaynaklarda ise uzun hikâye olarak adlandırılmaktadır. Son yıllarda yapılan araştırmalara göre bu eserler Batı edebiyatında örnekleri görülen novella bağlamında değerlendirilmelidir.

Ömer Seyfettin bizzat kendisi Ashab-ı Kehfimiz için "İçtimaî bir roman" değerlendirmesini yapmıştır.
"Ashab-ı Kehfimiz" ve "Hürriyet Bayrakları" adlı eserler, Osmanlıcılık ideolojisinin iflas ettiği ana fikrine dayanmaktadır.
Ömer Seyfettin kendi edebiyat dünyasını değerlendirdiği bir yazısında gerçekçiliği Baha Tevfik'ten; sade dili ise Maupassant ve Türkçü Necip'ten öğrendiğini dile getirmiştir.
Efruz Bey

Ömer Seyfettin Efruz Bey tipiyle, 1910-1918 arasında ülkenin düşünce ve siyaset alanında öne çıkan, biraz gösteriş budalası, yarı aydın ve kendilerini soylu sanan birtakım tanınmış kişileri karikatürize etmiştir.

Diğer Eserleri

Şiir: Ömer Seyfeddin'in Şiirleri
Oyun: Mahcupluk İmtihanı
Çeviri: İlyada ve Odyseissa (Tam bir çeviri değildir!)


Ömer Seyfettin'in Eserleri
Şiir:

Ömer Seyfettin'in Şiirleri (1972, Fevziye Abdullah Tansel derlemesi)
Roman:

Ashâb-ı Kehfimiz (1918)
Efruz Bey (1919)
Yalnız Efe (1919, 1988)
Öykü:

Harem (1918)
Yüksek Ökçeler (1922, 1988)
Gizli Mabed (1923, 1988)
Beyaz Lale (1938)
Asilzâdeler (1938)
İlk Düşen Ak (1938, 1980)
Mahçupluk İmtihanı (1938, 1982 bir oyun da içerir)
Dalga (1943, 1952)
Nokta (1956)
Tarih Ezelî Bir Tekerrürdür (1958)
İnceleme:

Milli Tecrübelerden Çıkarılmış Ameli Siyaset (1912)
Yarınki Turan Devleti (1914)
Türklük Mefkuresi (1914)
Türklük Ülküsü (ilk 3 kitap birarada ölümünden sonra, 1975)

Kaynak: https://www.turkedebiyati.org/yazarlar/omer_seyfettin.html


▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄

--Alıntı--


Ömer seyfettin'in Tarihi Hikayeleri ve Kahramanları


1. Milli Edebiyat akımının öncülerinden ve modern Türk öyküsünün kurucusu olan Ömer Seyfettin, orduda subaylık yapmış, Balkan Savaşlarında Yunanlılara esir düşerek bu savaşın acılarını fazlasıyla yaşamıştır.

2. Sanatçı Genç Kalemler dergisinde yayımladığı Yeni Lisan başlıklı makale ile yazın hayatına başlamıştır. Yeni Lisan anlayışının öncüsü ölarak Servet-i Fünuncuların ağır ve ağdalı diline karşı çıkarak sade halk dilini savunmuş edebiyatsız edebiyat yapmak için çalışmıştır.

3. Sade bir Türkçe ile milli konuları işleyen Ömer Seyfettin, realist hikayeciliğimizin en önemli sanatçılarındandır.

4. Sanatçı, ününü ve okunurluğunu günümüze bile sürdürebilecek bir ökü dili geliştirmiştir. Öyküleri realisttir. konularını gerçek yaşamdan ve tarihten alır. Amacı toplumsal yaşamın aksayan yönlerine ortaya çıkarmak ve milli bilinci güçlendirmektir.

5. Türkçülük, milliyetçilik düşüncesiyle kaynaştırdığı düşünceleri tüm yazılarında görülür. Ondaki milliyetçilik kan ve ırk milliyetçiliği değil ideal milliyetçiliğidir.

6. Öykücülüğü meslek edinen ilk sanatçımızdır. Kısa hayatına 140 öykü sığdırmıştır.

7. Maupassant tarzı (olay öyküsü) öykücülüğünün hiç kuşkusuz en önemli yazarıdır.
8. Konularını gündelik hayattan, çocukluk ve askerlik anılarından, tarihten, halk fıkra,menkıbe ve efsanelerinden almış; tasvir ve tahlile değil olaya önem vermiştir.

9. Asıl önemli hikayeleri destansı niteliklere sahip, konularını tarihten alanlarıdır. Hikayelerindeki önemli konulardan biri de kahramanlıktır.

10. Hikayelerini beklenmedik sonlarla bitirerek okuyucuda iz bırakmak ister.

11. Çocukluğundan söz ettiği And, Falaka, Kaşağı; Peçevi Tarihi'nden aldığı bir olayı anlattığı Başını Vermeyen Şehit; Türk idealini sembolleştirdiği Kızıl Elma Neresi?; Balkan Savaşı'nın acılarını dile getirdiği Beyaz Lale ve Bomba adlı hikayeleri en bilinenleridir.

Yapıtları: Bomba, Yüksek Ökçeler, İlk Düşen Ak, Gizli Mabet, Asilzadeler, Bahar ve Kelebekler, Beyaz Lale (öykü); Efruz Bey (roman)...

Özet:

Klasik öykü türünün Türk edebiyatında ilk büyük temsilcisidir. Serim, düğüm, çözüm bölümleriyle geliştirilen, olaylara dayanan ve genellikle beklenmedik sonuçlara ulaşan öyküleriyle Türk edebiyatında Maupassant tarzını temsil eder. Öykülerinin bir bölümünde, kendine güvenini yitirmiş Türk toplumuna moral vermek amacıyla milli tarihin kahramanlık sayfalarından alınmış konuları işlemiştir. Türkçülük akımının öncülerinden sayılan Ömer Seyfettin, Türkçenin sadeleşmesi için büyük çaba harcamıştır.

Kaynak: http://www.diledebiyat.net/turk-edebiyati-tarihi/bati-etkisindeki-turk-edebiyati/milli-edebiyat-donemi/milli-edebiyat-donemi-sanatcilari/omer-seyfettin



▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄▄

--Alıntı--

Gizli Mabet
"Secret Temple"
(by Ömer Seyfettin)


Geçen gün Tokatlıyan'da Sermet beni genç bir Frenk'le tanıştırdı. Sorbon'dan arkadaşmış! Kumral, çini mavi gözlü, güzel, narin, nazik bir çocuk! Azgın bir "Doğu" âşığı! İlk sözü bu oldu:

- Azizim, siz kendinizi bilmiyorsunuz. Avrupa'yı bir şey zannederek kendi güzelliklerinizi göremiyor, kendi esrarlarınızı yaşamıyorsunuz...

Birdenbire haklı mı, haksız mı olduğunu kestiremediğim bu paylamaya gülümsedim:

- Yaşamadığımızı, göremediğimizi ne biliyorsunuz?..

- Bunu gözümle gördüm, diye coştu. Üç gecedir Sermet'in evindeyim. Herşey alafranga: Yemek salonu, yatak odası, karısının, kardeşlerinin giyinişleri, hareketleri, hatta düşünüşleri, görüşleri bile hep Avrupai! Ah nerede Loti'nin Türkiye'si?..

- Loti'nin Türkiye'si karşı tarafta! dedim.

- Evet öyle söylüyorlar. Fakat içine girilmez bir âlem! Yazık ki siz bu pitoresk âlemi sevmiyorsunuz!..

- Sevenlerimiz de var... dedim.

- Siz sevenlerden misiniz?..

- Evet... diye abartılı bir heyecanla başımı salladım.

"Sabit fikir" lerinin hududunu aşamayan Frenkler ne masumdurlar! Bu genç Avrupalı da bunlardan biriydi. Türkiye'ye dair konuşmaya başladık. İddia ediyordu ki biz kendimizi tanımıyoruz; en güzel, en zengin, en estetik sokaklarımıza pis diyoruz; artık güzellikten mahrum Avrupa binalarına, büyük caddelere, tabiatı öldüren geometri çirkinliklerine kıymet veriyoruz... Rumlara kızgınlığı kin derecesini geçiyordu. Beyoğlu'ndan öyle nefret etmişti ki: "Ne iğrenç Batı karikatürü, Yarabbi!" derken neredeyse sarararak tiksiniyordu. Kafası Loti'nin hayalleriyle doluydu. Bizim sefalet, vahşet, cehalet dediğimiz perişanlıklarımıza o "harika!" diyor, bu bitip tükenmeyen mezbeleler, baykuşlu viraneler karşısında nasıl olup da büyük bir heyecan duymadığımıza şaşıp kalıyordu. Sonunda kendisinin, Avrupalılaşmamış bir Türk evine götürülmesini benden istedi. Aklıma birdenbire Karagümrük'te oturan yaşlı sütannem geldi. Bu oldukça sofu ve oldukça stoik, oldukça muhafazakâr bir kadındır, kendinden büyük eski Arap halayıkçığıyla oturur, kocasından kalan ufacık bir gelirle rahat rahat geçinir.

- Öyleyse sizi hiç Avrupalılaşmamış yaşlı bir dulun evine götüreyim! dedim.

Teşekkür etti. Sevindi:

- Ne vakit?..

- Bugün, hatta isterseniz şimdi.

- Bu mümkün mü?..

- Mümkün, yalnız başınıza bir fes alacağız, dedim.

Böyle ansızın gitmek, alaturka evde tekliflere, tekellüflere meydan bırakmayacak, tabiatı, pitoreski, bu Doğu âşığı Frenge olduğu gibi gösterecekti. Sermet zavallının sevincine gülmekten katılıyordu. Ona veda ettik, bir arabaya atladık. Beyazıt'a indik. Frenkçiğe bir dükkândan ciğer gibi kıpkırmızı bir fes aldık. Kalıplattık. Tramvaya binmek istemedi.

- Buradan aşağı hep Türk mahallesi mi? dedi.

- Evet hep Türk mahallesi.

- O hâlde rica ederim, yayan gidelim.

- Pekâlâ!.. dedim.

Yangın yerlerinden yürüdük. Sisli bir hava, bulutlu, karanlık bir gökyüzü harap evlerin, ıssız viranelerin dinginliğine sanki acı bir hüzün karıştırıyordu. Yolda ona talimat verdim. Sütanneme kendisi için Çerkez diyecektim.

Gerçi o horozdan kaçan bir kadın değildi. Fakat belki bir Hristiyanın yanına çıkmak istemezdi. Bu basit entrika genç Frengin hayal gücünü daha beter alevlendirdi. Bir tarafa çarpılmış siyah, çürük tahta evler, yıkık duvarlar, sökük çatılar karşısında duruyor, "Oh, ne manzara, ne manzara!" diye bir türlü ayrılamıyordu. İki saatte eve gelebildik. Bu üç katlı, ahşap, biraz viranca bir binadır. Kapıyı çaldım. Yaşlı Arap açtı.

- Sütannem yok mu?, diye sordum.

- Komşuda. Buyrun.

- Haydi, Karanfil Dadı, git koş, benim geldiğimi söyle. Yanımda da bir misafirim var. Bu gece sizde kalacağız, dedim.

İçeri girdik. Temiz fakat karanlık taşlıktan geçerek koca bir merdivenden çıktık. Misafir odasına genç Frenk bayıldı. Yerde güzel bir Acem halısı yayılıydı. Duvarlar -rahmetli hattat sütbabamın hatıra bıraktığı- levhalarla süslenmişti. Yastıklarına fes rengi perdelerin düştüğü sedirler kırmızı kadife örtülerle örtülüydü. Karşı karşıya oturduk. Kafeslere hayran oldu.

"Neredeyse kendimi bir rüyanın içinde sanıyorum!" dedi. Sütannem gelince benim gibi elini öptü. Ara sıra başındaki fesini unutuyor; gayr-i ihtiyarî reverans hareketleri gösteriyordu. Sütannem bunun pek farkına varmadı ama:

- Konuştuğunuz söz Çerkezceye benzemiyor, dedi.

Ben:

- Anneciğim, bu senin bildiğin Çerkezce değil, göçten sonra çıkmış, Rusça ile Çeçence ile karışık yeni bir Çerkezce! diye kandırdım.

Sözde bu Çerkez misafir, hacca gitmek için İstanbul'a gelmişti. Sütannem hac vakti olmadığını hatırlatınca ona da bir kulp buldum. Maksadı daha evvel davranıp İstanbul'da biraz Türkçe öğrenmekti.

- Ah bu yaşta hacı olmak, ne mutlu, ne mutlu, darısı senin başına!.. diyordu.

- Âmin, âmin!..

Frenk, ağzımızdan çıkan bu kelimeyi birdenbire tanıyor, aşinalığını göstermek düşüncesiyle kendi şivesiyle tekrarlıyordu:

- Amen, amen!..

Sütannem bu Çerkezle hacca beraber gitmemi tutturdu. Kısacası yemek zamanına kadar hep hacdan, hocadan falan bahsettik. Ben sütannemin öğütlerini çıtır çıtır hep Çerkezceye çevirdim. Sofraya oturunca Frenk bütün bütün büyük heyecanının içinde kendinden geçti. Yalnız yabancı misafirlere çıkan gümüş sini, zavallıyı deli edecekti. Çatalı bırakıyor, sütannem gibi eliyle yemeye çalışıyordu. Ben vazgeçirdim. Elle yemek yalnız yaşlı kadınlara özgü olduğunu söyledim. Dünyanın en rahat vaziyeti bağdaş kurmak olduğunu iddiaya başlarken sofradan kalktık. Kahvelerimizi içtik. Sütbabamın kütüphanesinde hatıra gibi duran eski yazma kitapları misafirime gösterdim. Nakışlara, ciltlere, minyatürlere hayran kaldı. Uyku zamanı gelince, onu Karanfil'le beraber en üst kata çıkardık. Yatağını bahçe üstündeki odaya yapmışlardı. Tuvaleti falan gösterdim. "Bonsuvar" dedim. Ben de orta kattaki odaya çekildim. Gece fırtına çıktı. Şiddetli bir yağmur yağdı. Sabahleyin oldukça güzel bir hava açılmıştı. Frengi uyanmış, giyinmiş buldum. Yatağın içine oturmuş, bir şeyler yazıyordu.

- Bonjur...

- Bonjur, mon ami!..

- Ne yazıyorsunuz?..

- Oh, etkilenmelerimi!..

- O kadar mı etkilendiniz?..

- Anlatamam, size anlatamam!..

Aşağı indik, sabah kahvelerimizi içtik. Sütannemin ellerini öptük. Bu Frengi, daha beter Doğu pitoreskinin içine batırmak için yayan olarak Fatih'e götürdüm. Caminin karşısındaki kahveye oturduk. Birer nargile ısmarladım. Dışarı üflemesin diye ilk önce önemle içmek işlemini öğrettim. Keyiflerimiz gelmeye başlıyordu. Zavallıyı yine azıttırmak, coşturmak için:

- Azizim, şu karşındaki mabede bak, dedim. Ne incelik, ne heybet değil mi?

Frenk gülümsedi, o kadar heyecanlı görünmedi. Daha dün yıkık çeşmelerin, eğrilmiş duvarların huzurunda deli gibi çırpınan bu adamın ilgisizliği garibime gitti. Sordum:

- Bu abideyi beğenmediniz mi, yoksa?

- Bu, bu mabet hiç... diye mavi gözlerini küçülterek tekrar gülümsedi.

- Ne demek hiç? Bu İstanbul'un en büyük bir abidesidir...

- Bu, hiç... Bu mabet, hiç...

- Ne demek?..

- Ben ondan daha önemlisini gördüm.

- Olamaz, dedim, ne vakit gördünüz?

- Bu gece...

- Rüyanızda mı?..

- Hayır...

- Ya nerede?..

- Evde...

- Hangi evde?..

- Yattığımız evde...

Şaşaladım.

- Ne gördünüz canım?., dedim.

- Piyer Loti'nin göremediği bir şeyi! Hiçbir Avrupalının tanımadığı bir sırrı!..

Gülümsüyordum.

- Evet, ben sizin gizli mabedinizi gördüm, dedi.

- Nasıl gizli mabet, canım?..

- Boşuna saklıyorsunuz. Ben gördüm işte!.. Yüzyıllardan beri Avrupalıların gözlerinden sakladığınız gizli mabedinizi, özel mabedinizi bu gece gördüm. Ama emin olunuz, bu sırrı koruyacağım. Paris'e gidince gazetelere yazmayacağım, defterimde kutsal bir şey gibi bu hatıra saklı kalacak.

- Sözlerinizden bir şey anlamıyorum, dedim.

- Israr etmeyiniz gördüm, gördüm...

- Neyi canım?..

- Gizli mabedinizi!

- Bizim gizli mabedimiz, falan yoktur.

- Boşuna inkâr ediyorsunuz, ben gördüm.

- Garip, çok garip!.. diye başımı sallıyordum.

Frenkçik dayanamadı. Cebinden maroken kaplı bir defter çıkardı.

- Bak görmüş müyüm, görmemiş miyim?! dedi.

Son sayfaları okumaya başladı: "...Sabah! Büyük bir heyecan, bir haz içinde şu satırları yazıyorum. Dün Sermet'in tanıştırdığı bir Türkle bu İstanbul'un en bilinmeyen yerine geldim. Meğerse Jacques Casanova, Pierre Loti filân konaklarla yalıların selâmlık dairelerinde birer kahve içmekle Doğuyu gördük sanıyorlarmış. Asıl Doğu görünmeyen tabakalarda... Ben işte hiçbir Avrupalının görmediği şeyi gördüm. Burası yaşlı, dul bir kadının evi. Oldukça dindar bir kadın. Evin içi, sofra takımı, âdet, tarzlar, kısacası herşey hiç bozulmamış... Tamamıyla alaturka. Gece beni en üst katta bir odaya yatırdılar. Sabahleyin oldukça erken uyandım. Yataktan kalktım. Garip bir merak içimi yiyordu. Ayaklarımın ucuna basarak dışarı çıktım. Karşıda bir oda vardı. Kapısı aralıktı. Yavaşça ittim. Bir de ne göreyim? Gizli bir aile mabedi!..

Beyaz perdeler inik. Aralarından soluk bir aydınlık giriyor. Duvarlarda birçok büyük levhalar asılı. Köşelerde ağır ceviz ağacından yapılmış, demir çemberli mezarlar duruyor. Şüphesiz bu mezarlarda sevgili ölülerin mumyaları var. Bir tanesini açmaya çalıştım. Mümkün değil, kitli! Sonra yerde irili ufaklı birçok kaplar duruyor. Bazıları bakırdan, bazıları porselenden! İçlerinde değerlileri var, örneğin kapının sırasında, birinci mezarın önündeki oldukça değerli, etrafı altınla yaldızlanmış bir kap. Köşedeki yeşil bir vazo... Kim bilir nasıl bir topraktan yapılmış, mabedin içinde anlamını anlayamadığım bir oran içinde ipten birtakım kenarlarla açılar gerilmis. Bu kutsal açıların üzerinde şüphesiz ölülere ait olan birtakım relikler asılı. Kaplarda kutsal sular duruyor. Bazısında taşacak derecede çok. Mekke'nin, Medine'nin, kim bilir, hangi bilinmeyen, hangi kutsal köşelerinden gelen bu esrarlı, bu kutsal sulardan tattım. Biraz kekremsi... Kapların dibinde hafif, ama oldukça hafif bir toprak tortusu var. Her kaptan içtim. Hepsinin tadı bir. Kalbim çarpmaya başladı. Yasak bir mabede girmis bir küfürbaz, bir hain, bir kâfir heyecanıyle dışarı çıktım. Sanki bu mezarlar birdenbire açılacak, içlerinden yüzlerce sene önce ölmüş yaşlı Türkler kavuklarıyla, yatağanlanyla, kalkıp üzerime yürüyecekler sandım. Sanki duvarlardaki levhalar sallandı. Kutsal kapların içi çalkandı. Sanki o an bir deniz olacak, oralarda beni boğacaklardı. Bu kutsal suların kızgınlığını, sessizliğini, yüceliğini şimdi içimde duyuyor gibi oluyorum. Esrarlı, belirsiz bir ağırlık, bir ateş damarlarıma yayılıyor. Beynimde karanlık, bilinmeyen bir kubbenin derin akislerini işitiyorum. Öyle anlatılmaz bir heyecan duyuyorum ki..."

Kendimi tutamadım. Öyle bir kahkaha attım ki Frenk marpucunu elinden düşürdü. Az daha nargilesi devrilecekti. Sabah keyfini çatmaya gelmiş müşterilerin keyiflerini kaçırdım. Dik dik yüzüme bakıyorlardı.

Frenk sordu:

- Neye gülüyorsun?..

- Ayol sen gizli mabede girmemişsin! dedim.

- Ya nereye girmişim?..

- Sütannemin sandık odasına!

- Sandık odası ne?..

- Bizim evlerde komodin, aynalı dolap falan yoktur. Eşyalarımız, birer sandıkta, sandıklar da bir odada durur. O mezar zannettiğin demir çemberli, ceviz tabutlar, bizim çamaşır sandıklarımızdır.

- Ya duvardaki levhalar?..

- Sütbabamın eserleri! Hatıra diye sütannem satmıyor.

Frenk inanamıyordu. Ben hâlâ gülüyordum.

- Ya ipten yapılmış geometrik şekiller? O "relik" ler?..

- Yağmurlu havalarda çamaşır açmaya özgü ip. Açılar, üçgenler, rastlantı sonucu oluşmuş; relik zannettiğiniz de kullanılmayan giysiler..

Frenk yine inanamıyordu. Mavi gözleri birdenbire bulutlanmıştı. Yalanımı yakalamış gibi başını salladı:

- Ya o kutsal sular? Onlara ne diyeceksin azizim?.. dedi.

- Gece yağmur yağdı. Sütannemin sandık odası, bildim bileli akar. Tavandan damlayacak yağmur suları yerleri ıslatmasın diye geceleyin Karanfil, o kapları odaya sıra sıra dizmiş olmalı... dedim.

Frenk evlerimizin üzerindeki "Maşallah" levhalarını millî bir sigorta şirketinin işaretleri, saçaklarımızda sallanan nazarlık pabuçlarını damdan dama kaçan hırsızların oralara takılıp kalmış ayakkabıları zanneden ünlü millettaşı gibi, bir an durdu, düşündü. Derin derin nargilesini çekti. Yutkundu. Elinde açık kalan defterini cebine soktu. Ben hâlâ duruyor, duruyor, gülüyordum.

- Gülme azizim, sizin sandık odalarınızda bile öyle esrarlı, öyle anlaşılmaz, öyle belirsiz, öyle dinî bir hâl var ki...

- Ne gibi?..

- Öyle bir şey ki... Siz körsünüz... Göremiyorsunuz vesselam... dedi...

Fakat bizim göremeyip de o yalnız kendi gördüğü şeyin ne olduğunu bir türlü söyleyemiyordu.

Malûm ya, Türkler hükümlerinde çok naziktirler! "Biz kör isek, işte siz de dilsizsiniz!" cevabı ta dudaklarımın ucuna gelmişken sustum. Hiç ses çıkarmadım.


Ömer Seyfettin


Kaynak: http://umich.edu/~turkish/links/mouseover/gizlimabet/gizlimabet.html

[Edited at 2018-12-19 18:42 GMT]


 
Pages in topic:   < [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16] >


To report site rules violations or get help, contact a site moderator:


You can also contact site staff by submitting a support request »

Osmanlıca - Türkçe kaynaklar, Cumhuriyet boyunca Türkçenin serüveni, Günümüz Türkçesi...


Translation news in Türkiye





Anycount & Translation Office 3000
Translation Office 3000

Translation Office 3000 is an advanced accounting tool for freelance translators and small agencies. TO3000 easily and seamlessly integrates with the business life of professional freelance translators.

More info »
TM-Town
Manage your TMs and Terms ... and boost your translation business

Are you ready for something fresh in the industry? TM-Town is a unique new site for you -- the freelance translator -- to store, manage and share translation memories (TMs) and glossaries...and potentially meet new clients on the basis of your prior work.

More info »